MUQADDIMA
Biz, O‘zbekistonning yagona xalqi,
insonhuquqvaerkinliklariga, milliyvaumuminsoniyqadriyatlarga, davlatsuverenitetiprinsiplarigasodiqligimiznitantanaliravishdae’lonqilib,
demokratiya, erkinlikvatenglik, ijtimoiyadolatvabirdamlikg‘oyalarigasadoqatimizninamoyonqilib,
inson, uninghayoti, erkinligi, sha’nivaqadr-qimmatioliyqadriyathisoblanadiganinsonparvardemokratikdavlatni, ochiqvaadolatlijamiyatnibarpoetishborasidahozirgivakelajakavlodlaroldidagiyuksakmas’uliyatimiznianglaganholda,
davlatchiligimizrivojininguchmingyildanziyodtarixiytajribasiga, shuningdekjahonsivilizatsiyasigabeqiyoshissaqo‘shganbuyukajdodlarimizningilmiy, madaniyvama’naviymerosigatayanib,
mamlakatimizningbebahotabiiyboyliklariniko‘paytirishgahamdahozirgivakelajakavlodlaruchunasrab-avaylashgahamdaatrof-muhitmusaffoliginisaqlashgaastoydilahdqilib,
xalqarohuquqningumume’tirofetilganprinsipvanormalarigaasoslanganholda,
O‘zbekistonningjahonhamjamiyati, engavvalo, qo‘shnidavlatlarbilando‘stonamunosabatlarinihamkorlik, o‘zaroqo‘llab-quvvatlash, tinchlikvatotuvlikasosidamustahkamlashhamdarivojlantirishgaintilib,
fuqarolarningmunosibhayotkechirishini, millatlararovakonfessiyalararototuvlikni, ko‘pmillatlijonajonO‘zbekistonimizningfarovonliginivagullab-yashnashinita’minlashnimaqsadqilganholda,
ushbuKonstitutsiyaniqabulqilamizvae’lonqilamiz.
Birinchibo’lim. Asosiyprintsiplar
I bob. Davlatsuvereniteti
1-modda.
O‘zbekiston — boshqaruvningrespublikashakligaegabo‘lgansuveren, demokratik, huquqiy, ijtimoiyvadunyoviydavlat.
Davlatning “O‘zbekistonRespublikasi” va “O‘zbekiston” degannomlaribirma’nonianglatadi.
2-modda.
Davlatxalqirodasiniifodaetib, uningmanfaatlarigaxizmatqiladi. Davlatorganlarivamansabdorshaxslarjamiyatvafuqarolaroldidamas’uldirlar.
3-modda.
O‘zbekistonRespublikasio‘ziningmilliy-davlatvama’muriy-hududiytuzilishini, davlathokimiyatiorganlariningtiziminibelgilaydi, ichkivatashqisiyosatiniamalgaoshiradi.
O‘zbekistonningdavlatchegarasivahududidaxlsizvabo‘linmasdir.
4-modda.
O‘zbekistonRespublikasiningdavlattilio‘zbektilidir.
O‘zbekistonRespublikasio‘zhududidaistiqomatqiluvchimillatvaelatlarningtillari, urf-odatlarivaan’analarihurmatqilinishinita’minlaydi, ularningrivojlanishiuchunsharoityaratadi.
5-modda.
O‘zbekistonRespublikasiqonunbilantasdiqlanadigano‘zdavlatramzlari — bayrog‘i, gerbivamadhiyasigaega.
Davlatramzlaridavlathimoyasidadir.
6-modda.
O‘zbekistonRespublikasiningpoytaxti — Toshkent shahri.
II bob. Xalqhokimiyatchiligi
7-modda.
Xalqdavlathokimiyatiningbirdan-birmanbaidir.
O‘zbekistonRespublikasidadavlathokimiyatixalqmanfaatlariniko‘zlabvaO‘zbekistonRespublikasiKonstitutsiyasihamdauningasosidaqabulqilinganqonunlarvakolatberganorganlartomonidanginaamalgaoshiriladi.
Konstitutsiyadanazardatutilmagantartibdadavlathokimiyativakolatlarinio‘zlashtirish, hokimiyatorganlarifaoliyatinito‘xtatibqo‘yishyokitugatish, hokimiyatningyangivamuvoziytarkiblarinituzishKonstitutsiyagaxilofhisoblanadivaqonungabinoanjavobgarlikkatortishgaasosbo‘ladi.
8-modda.
O‘zbekistonxalqinimillatidanqat’inazar, O‘zbekistonRespublikasiningfuqarolaritashkiletadi.
9-modda.
Jamiyatvadavlathayotiningengmuhimmasalalarixalqmuhokamasigataqdimetiladi, umumxalqovoziga — referendumgaqo‘yiladi.
O‘zbekistonRespublikasida referendum o‘tkazishtartibiqonunbilanbelgilanadi.
10-modda.
O‘zbekistonxalqinomidanfaqat u saylaganO‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi vaPrezidentiisholibborishimumkin.
Jamiyatningbiron-birqismi, siyosiypartiya, jamoatbirlashmasi, ijtimoiy harakat yokialohidashaxsO‘zbekistonxalqinomidanisholibborishgahaqliemas.
11-modda.
O‘zbekistonRespublikasidavlathokimiyatiningtizimi — hokimiyatningqonunchiqaruvchi, ijroetuvchivasudhokimiyatigabo‘linishiprinsipigaasoslanadi.
12-modda.
O‘zbekistonRespublikasidaijtimoiyhayotsiyosiyinstitutlar, mafkuralarvafikrlarningxilma-xilligiasosidarivojlanadi.
Hechqaysimafkuradavlatmafkurasisifatidao‘rnatilishimumkinemas.
13-modda.
O‘zbekistonRespublikasidademokratiyaumuminsoniyprinsiplargaasoslanadi, ulargako‘rainson, uninghayoti, erkinligi, sha’ni, qadr-qimmativaboshqaajralmashuquqlarioliyqadriyathisoblanadi.
DemokratikhuquqvaerkinliklarKonstitutsiyavaqonunlarbilanhimoyaqilinadi.
14-modda.
Davlato‘zfaoliyatiniinsonfarovonliginivajamiyatningbarqarorrivojlanishinita’minlashmaqsadidaqonuniylik, ijtimoiyadolatvabirdamlikprinsiplariasosidaamalgaoshiradi.
III bob. Konstitutsiyavaqonunningustunligi
15-modda.
O‘zbekistonRespublikasidaO‘zbekistonRespublikasiKonstitutsiyasivaqonunlariningustunligiso‘zsiz tan olinadi.
O‘zbekistonRespublikasiKonstitutsiyasimamlakatningbutunhududidaoliyyuridikkuchgaega, to‘g‘ridanto‘g‘riamalqiladiva yagona huquqiymakonningasosinitashkiletadi.
O‘zbekistonRespublikasiningxalqaroshartnomalarixalqarohuquqningumume’tirofetilganprinsipvanormalaribilanbirqatordaO‘zbekistonRespublikasihuquqiytiziminingtarkibiyqismidir.
Agar O‘zbekistonRespublikasiningxalqaroshartnomasidaO‘zbekistonRespublikasiningqonunidanazardatutilganidanboshqachaqoidalarbelgilanganbo‘lsa, O‘zbekistonRespublikasiningxalqaroshartnomasiqoidalariqo‘llaniladi.
Davlatvauningorganlari, boshqatashkilotlar, mansabdorshaxslar, fuqarolikjamiyatiinstitutlarihamdafuqarolarKonstitutsiyavaqonunlargamuvofiqishyuritadilar.
16-modda
UshbuKonstitutsiyaningbirortaqoidasiO‘zbekistonRespublikasininghuquqvamanfaatlariga, ushbuKonstitutsiyaningbirinchibo‘limidanazardatutilganasosiyprinsipvanormalargazararyetkazadigantarzdatalqinetilishimumkinemas.
O‘zbekistonRespublikasiningqonunlarivaboshqanormativ-huquqiyhujjatlariO‘zbekistonRespublikasiningKonstitutsiyasiasosidavauniijroetishyuzasidanqabulqilinadi. Birortaqonunyokiboshqanormativ-huquqiyhujjatKonstitutsiyaningprinsipvanormalarigazidbo‘lishimumkinemas.
IV bob. Tashqisiyosat
17-modda.
O‘zbekistonRespublikasixalqaromunosabatlarningto‘lahuquqlisubyektidir.
O‘zbekistonningtashqisiyosatidavlatlarningsuverentengligi, kuchishlatmaslikyokikuchbilantahdidqilmaslik, chegaralarningbuzilmasligi, davlatlarninghududiyyaxlitligi, nizolarnitinchyo‘lbilanhaletish, boshqadavlatlarningichkiishlarigaaralashmaslikprinsiplarigahamdaxalqarohuquqningumume’tirofetilganboshqaprinsipvanormalarigaasoslanadi.
18-modda
O‘zbekistonRespublikasidavlatlarvaxalqarotashkilotlarbilanikkivako‘ptomonlamamunosabatlarni har taraflamarivojlantirishgaqaratilgantinchliksevartashqisiyosatniamalgaoshiradi.
O‘zbekistonRespublikasidavlatning, xalqningoliymanfaatlaridan, uningfarovonligivaxavfsizligidankelibchiqqanholdaittifoqlartuzishi, hamdo‘stliklargavaboshqadavlatlararotuzilmalargakirishihamdaulardanchiqishimumkin.
Ikkinchibo’lim. Insonvafuqaroningasosiyhuquqlari, erkinliklarivaburchlari
V bob. Umumiyqoidalar
19-modda
O‘zbekistonRespublikasidainsonninghuquqvaerkinliklarixalqarohuquqningumume’tirofetilgannormalarigabinoanhamdaushbuKonstitutsiyagamuvofiqe’tirofetiladivakafolatlanadi. Insonhuquqvaerkinliklari har kimgatug‘ilganidanboshlabtegishlibo‘ladi.
O‘zbekistonRespublikasidabarchafuqarolarbirxilhuquqvaerkinliklargaegabo‘lib, jinsi, irqi, millati, tili, dini, e’tiqodi, ijtimoiykelibchiqishi, ijtimoiymavqeyidanqat’inazar, qonunoldidatengdirlar.
Imtiyozlarfaqatqonungamuvofiqbelgilanadivaijtimoiyadolatprinsiplarigamosbo‘lishishart.
20-modda
O‘zbekistonRespublikasifuqarosivadavlatbir-biriganisbatano‘zarohuquqvamajburiyatlarbilanbog‘liqdir.
InsonningKonstitutsiyavaqonunlardamustahkamlabqo‘yilganhuquqvaerkinliklaridaxlsizdirhamdaulardansudqarorisizmahrumetishgayokiularnicheklabqo‘yishgahechkimhaqliemas.
Insonninghuquqvaerkinliklaribevositaamalqiladi. Insonninghuquqvaerkinliklariqonunlarning, davlatorganlari, fuqarolarningo‘zinio‘ziboshqarishorganlari, ularningmansabdorshaxslarifaoliyatiningmohiyativamazmuninibelgilaydi.
Davlatorganlaritomonidaninsonganisbatanqo‘llaniladiganhuquqiyta’sirchoralarimutanosiblikprinsipigaasoslanishivaqonunlardanazardatutilganmaqsadlargaerishishuchunyetarlibo‘lishikerak.
Insonbilandavlatorganlariningo‘zaromunosabatlaridayuzagakeladiganqonunchilikdagibarchaziddiyatlarvanoaniqliklarinsonfoydasigatalqinetiladi.
21-modda.
Har birinsono‘zshaxsinierkinkamoltoptirishhuquqigaega. Hechkimgauningroziligisizqonunchilikdabelgilanmaganmajburiyatyuklatilishimumkinemas.
Insono‘zhuquqvaerkinliklariniamalgaoshirishdaboshqashaxslarning, jamiyathamdadavlatninghuquqlari, erkinliklarivaqonuniymanfaatlarigaputuryetkazmasligishart.
Insonninghuquqvaerkinliklarifaqatqonungamuvofiqvafaqatkonstitutsiyaviytuzumni, aholiningsog‘lig‘ini, ijtimoiyaxloqni, boshqashaxslarninghuquqvaerkinliklarinihimoyaqilish, jamoatxavfsizliginihamdajamoattartibinita’minlashmaqsadidazarurbo‘lgandoiradacheklanishimumkin.
VI bob. Fuqarolik
22-modda.
O‘zbekistonRespublikasiningbutunhududida yagona fuqaroliko‘rnatiladi.
O‘zbekistonRespublikasiningfuqaroligi, ungaqandayasoslardaegabo‘lganlikdanqat’inazar, hammauchuntengdir.
Qoraqalpog‘istonRespublikasiningfuqarosiaynivaqtdaO‘zbekistonRespublikasiningfuqarosihisoblanadi.
Fuqarolikkaegabo‘lishvauniyo‘qotishasoslarihamdatartibiqonunbilanbelgilanadi.
23-modda.
O‘zbekistonRespublikasio‘zhududida ham, uningtashqarisida ham o‘zfuqarolarinihimoyaqilishvaulargahomiylikko‘rsatishnikafolatlaydi.
O‘zbekistonRespublikasifuqarosiO‘zbekistondantashqarigamajburiychiqaribyuborilishiyokiboshqadavlatgaberibyuborilishimumkinemas.
Davlatxorijdayashayotganvatandoshlarbilanaloqalarnisaqlabqolishhamdarivojlantirishto‘g‘risidaxalqarohuquqnormalarigamuvofiqg‘amxo‘rlikqiladi.
24-modda.
O‘zbekistonRespublikasihududidagichet el fuqarolariningvafuqaroligibo‘lmaganshaxslarninghuquqvaerkinliklarixalqarohuquqnormalarigamuvofiqta’minlanadi. UlarO‘zbekistonRespublikasiningKonstitutsiyasi, qonunlarivaxalqaroshartnomalaribilanbelgilanganburchlarni ado etadilar.
VII bob. Shaxsiyhuquqvaerkinliklar
25-modda.
Yashashhuquqi har birinsonningajralmashuquqidirva u qonunbilanmuhofazaqilinadi. Insonhayotigasuiqasdqilishengog‘irjinoyatdir.
O‘zbekistonRespublikasidao‘limjazositaqiqlanadi.
26-modda.
Insonningsha’nivaqadr-qimmatidaxlsizdir. Hechnarsaularnikamsitishuchunasosbo‘lishimumkinemas.
Hechkimqiynoqqasolinishi, zo‘ravonlikka, boshqashafqatsiz, g‘ayriinsoniyyokiinsonqadr-qimmatinikamsituvchimuomalagayoxudjazogaduchoretilishimumkinemas.
Hechkimdauningroziligisiztibbiyvailmiytajribalaro‘tkazilishimumkinemas.
27-modda.
Har kimerkinlikvashaxsiydaxlsizlikhuquqigaega.
Hechkimqonungaasoslanmaganholdahibsgaolinishi, ushlabturilishi, qamoqqaolinishi, qamoqdasaqlanishiyokiuningozodligiboshqachatarzdacheklanishimumkinemas.
Hibsgaolishga, qamoqqaolishgavaqamoqdasaqlashgafaqatsudningqarorigako‘rayo‘lqo‘yiladi. Shaxssudningqarorisizqirqsakkizsoatdanortiqmuddatushlabturilishimumkinemas.
Shaxsniushlashchog‘idaungatushunarlitildauninghuquqlarivaushlabturilishiasoslaritushuntirilishishart.
28-modda.
Jinoyatsodiretganlikdaayblanayotganshaxsuningaybiqonundanazardatutilgantartibdaoshkorasudmuhokamasiyo‘libilanisbotlanmagunchavasudningqonuniykuchgakirganhukmibilananiqlanmagunchaaybsiz deb hisoblanadi. Ayblanuvchigao‘zinihimoyaqilishuchunbarchaimkoniyatlarta’minlanadi.
Aybdorlikkaoidbarchashubhalar, agar ularnibartarafetishimkoniyatlaritugaganbo‘lsa, gumonqilinuvchining, ayblanuvchining, sudlanuvchiningyokimahkumningfoydasigahalqilinishikerak.
Gumonqilinuvchi, ayblanuvchiyokisudlanuvchio‘ziningaybsizliginiisbotlashishartemasvaistalganvaqtdasukutsaqlashhuquqidanfoydalanishimumkin.
Hechkimo‘zigavayaqinqarindoshlarigaqarshiguvohlikberishgamajburemas.
Agar shaxsningo‘zaybini tan olganligiungaqarshi yagona dalilbo‘lsa, u aybdor deb topilishiyokijazogatortilishimumkinemas.
Ozodlikdanmahrumetilganshaxslaro‘ziganisbataninsoniymuomaladabo‘linishihamdainsonshaxsigaxosbo‘lgansha’nivaqadr-qimmatihurmatqilinishihuquqigaega.
Shaxsningsudlanganligivabundankelibchiqadiganhuquqiyoqibatlaruningqarindoshlarihuquqlarinicheklashuchunasosbo‘lishimumkinemas.
29-modda.
Har kimgamalakaliyuridikyordamolishhuquqikafolatlanadi. Qonundanazardatutilganhollardayuridikyordamdavlathisobidanko‘rsatiladi.
Har birshaxsjinoyatprotsessining har qandaybosqichida, shaxsushlanganidaesauningharakatlanisherkinligihuquqiamaldacheklanganpaytdane’tiborano‘ztanlovigako‘raadvokatyordamidanfoydalanishhuquqigaega.
Gumonqilinuvchi, ayblanuvchiyokisudlanuvchiayblovningmohiyativaasoslarito‘g‘risidaxabardorqilinish, ungaqarshiyokiuningfoydasigaguvohlikberayotganshaxslarningso‘roqqilinishini talab etish, tarjimonyordamidanfoydalanishhuquqigaega.
Qonunnibuzganholdaolingandalillardanodilsudlovniamalgaoshirishchog‘idafoydalanishgayo‘lqo‘yilmaydi.
Jinoyatuchunhukmqilingan har kimqonundabelgilangantartibdahukmningyuqorituruvchisudtomonidanqaytako‘ribchiqilishihuquqiga, shuningdekafvetishyokijazoniyengillashtirishto‘g‘risidailtimosqilishhuquqigaega.
Huquqbuzarliklardanjabrlanganlarninghuquqlariqonunbilanmuhofazaqilinadi. Davlatjabrlanganlargahimoyalanishnivaodilsudlovdanfoydalanishnita’minlaydi, ulargayetkazilganzararningo‘rniqoplanishiuchunshart-sharoitlaryaratadi.
30-modda.
Hechkimrasmiye’lonqilinmaganqonunasosidahukmqilinishi, jazogatortilishi, mol-mulkidanyokibiron-birhuquqidanmahrumetilishimumkinemas.
Hechkimaynibirjinoyatuchuntakroranhukmqilinishimumkinemas.
31-modda.
Har birinsonshaxsiyhayotiningdaxlsizligi, shaxsiyvaoilaviysirgaegabo‘lish, o‘zsha’nivaqadr-qimmatinihimoyaqilishhuquqigaega.
Har kimyozishmalari, telefonorqaliso‘zlashuvlari, pochta, elektronvaboshqaxabarlari sir saqlanishihuquqigaega. Ushbuhuquqningcheklanishigafaqatqonungamuvofiqvasudningqarorigaasosanyo‘lqo‘yiladi.
Har kimo‘zshaxsigadoirma’lumotlarninghimoyaqilinishihuquqiga, shuningdeknoto‘g‘rima’lumotlarningtuzatilishini, o‘zito‘g‘risidaqonungaxilofyo‘lbilanto‘planganyokihuquqiyasoslargaegabo‘lmayqolganma’lumotlarningyo‘qqilinishini talab qilishhuquqigaega.
Har kimuy-joy daxlsizligihuquqigaega.
Hechkimuy-joygaundayashovchishaxslarningxohishigaqarshikirishimumkinemas. Uy-joygakirishga, shuningdekundaolibqo‘yishnivako‘zdankechirishnio‘tkazishgafaqatqonundanazardatutilganhollardavatartibdayo‘lqo‘yiladi. Uy-joydatintuvo‘tkazishgafaqatqonungamuvofiqvasudningqarorigaasosanyo‘lqo‘yiladi.
32-modda.
QonuniyasoslardaO‘zbekistonRespublikasihududidabo‘libturgan har kimmamlakatbo‘ylaberkinharakatlanish, turarvayashashjoyinitanlashhuquqigaega, bundanqonundabelgilangancheklovlarmustasno.
Har kimO‘zbekistondantashqarigaerkinchiqishhuquqigaega, bundanqonundabelgilangancheklovlarmustasno. O‘zbekistonRespublikasifuqarosiO‘zbekistongato‘sqinliksizqaytishhuquqigaega.
33-modda
Har kimfikrlash, so‘zvae’tiqoderkinligihuquqigaega.
Har kimistalganaxborotniizlash, olishvatarqatishhuquqigaega.
Davlat Internet jahonaxborottarmog‘idanfoydalanishnita’minlashuchunshart-sharoitlaryaratadi.
Axborotniizlash, olishvatarqatishgabo‘lganhuquqnicheklashgafaqatqonungamuvofiqhamdafaqatkonstitutsiyaviytuzumni, aholiningsog‘lig‘ini, ijtimoiyaxloqni, boshqashaxslarninghuquqvaerkinliklarinihimoyaqilish, jamoatxavfsizliginihamdajamoattartibinita’minlash, shuningdekdavlatsirlariyokiqonunbilanqo‘riqlanadiganboshqa sir oshkoretilishiningoldiniolishmaqsadidazarurbo‘lgandoiradayo‘lqo‘yiladi.
34-modda.
Davlatorganlarivatashkilotlari, fuqarolarningo‘zinio‘ziboshqarishorganlari, ularningmansabdorshaxslari har kimgao‘zhuquqlarihamdaqonuniymanfaatlarigadaxldorbo‘lganhujjatlar, qarorlarvaboshqamateriallarbilantanishishimkoniyatinita’minlashishart.
35-modda.
Hammauchunvijdonerkinligikafolatlanadi. Har kimxohlagandingae’tiqodqilishyokihechqaysidingae’tiqodqilmaslikhuquqigaega. Diniyqarashlarnimajburansingdirishgayo‘lqo‘yilmaydi.
VIII bob. Siyosiyhuquqlar
36-modda.
O‘zbekistonRespublikasiningfuqarolarijamiyatvadavlatishlariniboshqarishdabevositahamdao‘zvakillariorqaliishtiroketishhuquqigaega. Bundayishtiroketisho‘zinio‘ziboshqarish, referendumlaro‘tkazishvadavlatorganlarinidemokratiktarzdashakllantirish, shuningdekdavlatorganlariningfaoliyatiustidanjamoatchiliknazorativositasidaamalgaoshiriladi. Davlatorganlariningfaoliyatiustidanjamoatchiliknazoratiniamalgaoshirishtartibiqonunbilanbelgilanadi.
37-modda.
O‘zbekistonRespublikasiningfuqarolaridavlatxizmatigakirishdatenghuquqqaegadirlar.
Davlatxizmatinio‘tashbilanbog‘liqcheklovlarqonunbilanbelgilanadi.
38-modda.
Fuqarolaro‘zijtimoiyfaolliklariniO‘zbekistonRespublikasiqonunlarigamuvofiqmitinglar, yig‘ilishlarvanamoyishlarshaklidaamalgaoshirishhuquqigaega. Hokimiyatorganlarifaqatxavfsizliknuqtainazaridanginabundaytadbirlaro‘tkazilishinito‘xtatishyokitaqiqlashhuquqigaega.
39-modda.
O‘zbekistonRespublikasifuqarolarikasabauyushmalariga, siyosiypartiyalargavaboshqajamoatbirlashmalarigauyushish, ommaviyharakatlardaishtiroketishhuquqigaegadirlar.
Siyosiypartiyalarda, jamoatbirlashmalarida, ommaviyharakatlarda, shuningdekdavlathokimiyativakillikorganlaridaozchiliknitashkiletuvchimuxolifatchishaxslarninghuquqlari, erkinliklarivaqadr-qimmatinihechkimkamsitishimumkinemas.
40-modda.
Har kimbevositao‘zivaboshqalarbilanbirgalikdadavlatorganlarigahamdatashkilotlariga, fuqarolarningo‘zinio‘ziboshqarishorganlariga, mansabdorshaxslargayokixalqvakillarigaarizalar, takliflarvashikoyatlarbilanmurojaatqilishhuquqigaega.
Arizalar, takliflarvashikoyatlarqonundabelgilangantartibdavamuddatlardako‘ribchiqilishishart.
IX bob. Iqtisodiy, ijtimoiy, madaniyvaekologikhuquqlar
41-modda.
Har birshaxsmulkdorbo‘lishgahaqli.
Bank operatsiyalarining, omonatlarningvahisobvaraqlarning sir tutilishi, shuningdekmeroshuquqiqonunbilankafolatlanadi.
42-modda.
Har kimmunosibmehnatqilish, kasbvafaoliyatturinierkintanlash, xavfsizlikvagigiyenatalablarigajavobberadiganqulaymehnatsharoitlaridaishlash, mehnatiuchunhechqandaykamsitishlarsizhamdamehnatgahaqto‘lashningbelgilanganengkammiqdoridankambo‘lmagantarzdaadolatlihaqolish, shuningdekishsizlikdanqonundabelgilangantartibdahimoyalanishhuquqigaega.
Mehnatgahaqto‘lashningengkammiqdoriinsonningmunosibturmushdarajasinita’minlashzaruratihisobgaolinganholdabelgilanadi.
Homiladorligiyokibolasiborligisababliayollarniishgaqabulqilishni rad etish, ishdanbo‘shatishvaularningishhaqinikamaytirishtaqiqlanadi.
43-modda.
Davlatfuqarolarningbandliginita’minlash, ularniishsizlikdanhimoyaqilish, shuningdekkambag‘allikniqisqartirishchoralariniko‘radi.
Davlatfuqarolarningkasbiytayyorgarliginivaqaytatayyorlanishinitashkiletadihamdarag‘batlantiradi.
44-modda.
Sud qaroribilantayinlanganjazoniijroetishtartibidanyoxudqonundanazardatutilganboshqahollardantashqarimajburiymehnattaqiqlanadi.
Bolalarmehnatiningbolaningsog‘lig‘iga, xavfsizligiga, axloqiga, aqliyvajismoniyrivojlanishigaxavfsoluvchi, shujumladanuningta’limolishigato‘sqinlikqiluvchi har qandayshakllaritaqiqlanadi.
45-modda
Har kim dam olishhuquqigaega.
Yollanibishlovchilarga dam olishhuquqiishvaqtiningdavomiyligini, dam olishvaishlanmaydiganbayramkunlarini, haqto‘lanadigan har yilgimehnatta’tilinibelgilashorqalita’minlanadi.
Voyagayetmaganlar, mehnatgalayoqatsizlarvayolg’izkeksalarninghuquqlaridavlathimoyasidadir.
46-modda
Har kimqariganda, mehnatqobiliyatiniyo‘qotganda, ishsizlikda, shuningdekboquvchisiniyo‘qotgandavaqonundanazardatutilganboshqahollardaijtimoiyta’minothuquqigaega.
Qonundabelgilanganpensiyalar, nafaqalarvaboshqaturdagiijtimoiyyordamningmiqdorlarirasmanbelgilanganengkamiste’molxarajatlaridan oz bo‘lishimumkinemas.
47-modda.
Har kimuy-joylibo‘lishhuquqigaega.
Hechkimsudningqarorisizvaqonungazidtarzdauy-joyidanmahrumetilishimumkinemas. Uy-joyidanmahrumetilganmulkdorgauy-joyningqiymatihamda u ko‘rganzararlarningo‘rniqonundanazardatutilganhollardavatartibdaoldindanhamdatengqiymatdaqoplanishita’minlanadi.
Davlatuy-joy qurilishinirag‘batlantiradivauy-joygabo‘lganhuquqningamalgaoshirilishiuchunshart-sharoitlaryaratadi.
Aholiningijtimoiyjihatdanehtiyojmandtoifalariniuy-joy bilanta’minlashtartibiqonunbilanbelgilanadi.
48-modda.
Har kimsog‘lig‘inisaqlashvamalakalitibbiyxizmatdanfoydalanishhuquqigaega.
O‘zbekistonRespublikasifuqarolaritibbiyyordamningkafolatlanganhajminiqonundabelgilangantartibdadavlathisobidanolishgahaqli.
Davlatsog‘liqnisaqlashtizimini, uningdavlatvanodavlatshakllarini, tibbiysug‘urtaning har xilturlarinirivojlantirish, aholiningsanitariya-epidemiologikosoyishtaliginita’minlashchoralariniko‘radi.
Davlatjismoniytarbiyavasportnirivojlantirish, aholio‘rtasidasog‘lomturmushtarzinishakllantirishuchunshart-sharoitlaryaratadi.
49-modda.
Har kimqulayatrof-muhitga, uningholatito‘g‘risidagiishonchliaxborotgaegabo‘lishhuquqigaega.
Davlatfuqarolarningekologikhuquqlarinita’minlashvaatrof-muhitgazararlita’sirko‘rsatilishigayo‘lqo‘ymaslikmaqsadidashaharsozlikfaoliyatisohasidajamoatchiliknazoratiniamalgaoshirishuchunshart-sharoitlaryaratadi.
Shaharsozlikhujjatlariningloyihalariqonundabelgilangantartibdajamoatchilikmuhokamasidano‘tkaziladi.
Davlatbarqarorrivojlanishprinsipigamuvofiq, atrof-muhitniyaxshilash, tiklashvamuhofazaqilish, ekologikmuvozanatnisaqlashbo‘yichachora-tadbirlarniamalgaoshiradi.
DavlatOrolbo‘yimintaqasiningekologiktiziminimuhofazaqilishhamdatiklash, mintaqaniijtimoiyvaiqtisodiyjihatdanrivojlantirishyuzasidanchoralarko‘radi.
50-modda.
Har kimta’limolishhuquqigaega.
Davlatuzluksizta’limtizimi, uning har xilturlarivashakllari, davlatvanodavlatta’limtashkilotlaririvojlanishinita’minlaydi.
Davlatmaktabgachata’limvatarbiyanirivojlantirishuchunshart-sharoitlaryaratadi.
Davlatbepulumumiyo‘rtata’limvaboshlang‘ich professional ta’limolishnikafolatlaydi. Umumiyo‘rtata’limmajburiydir.
Maktabgachata’limvatarbiya, umumiyo‘rtata’limdavlatnazoratidadir.
Ta’limtashkilotlaridaalohidata’limehtiyojlarigaegabo‘lganbolalaruchuninklyuzivta’limvatarbiyata’minlanadi.
51-modda.
Fuqarolardavlatta’limtashkilotlaridatanlovasosidadavlathisobidanoliyma’lumotolishgahaqli.
Oliyta’limtashkilotlariqonungamuvofiqakademikerkinlik, o‘zinio‘ziboshqarish, tadqiqotlaro‘tkazishvao‘qitisherkinligihuquqigaega.
52-modda.
O‘zbekistonRespublikasidao‘qituvchiningmehnatijamiyatvadavlatnirivojlantirish, sog‘lom, barkamolavlodnishakllantirishhamdatarbiyalash, xalqningma’naviyvamadaniysalohiyatinisaqlashhamdaboyitishningasosisifatidae’tirofetiladi.
Davlato‘qituvchilarningsha’nivaqadr-qimmatinihimoyaqilish, ularningijtimoiyvamoddiyfarovonligi, kasbiyjihatdano‘sishito‘g‘risidag‘amxo‘rlikqiladi.
53-modda
Har kimgailmiy, texnikaviyvabadiiyijoderkinligi, madaniyatyutuqlaridanfoydalanishhuquqikafolatlanadi. Intellektualmulkqonunbilanmuhofazaqilinadi.
Davlatjamiyatningmadaniy, ilmiyvatexnikaviyrivojlanishihaqidag‘amxo‘rlikqiladi.
X bob. Insonhamdafuqaroninghuquqvaerkinliklarikafolatlari
54-modda
Insonninghuquqvaerkinliklarinita’minlashdavlatningoliymaqsadidir. DavlatinsonhamdafuqaroningKonstitutsiyavaqonunlardamustahkamlanganhuquqlarivaerkinliklarinita’minlaydi.
55-modda
Har kimo‘zhuquqvaerkinliklariniqonundataqiqlanmaganbarchausullarbilanhimoyaqilishgahaqli.
Har kimgao‘zhuquqvaerkinliklarinisudorqalihimoyaqilish, davlatorganlarininghamdaboshqatashkilotlarning, ularmansabdorshaxslariningqonungaxilofqarorlari, harakatlarivaharakatsizligiustidansudgashikoyatqilishhuquqikafolatlanadi.
Har kimgabuzilganhuquqvaerkinliklarinitiklashuchununingishiqonundabelgilanganmuddatlardavakolatli, mustaqilhamdaxolissudtomonidanko‘ribchiqilishihuquqikafolatlanadi.
Har kimO‘zbekistonRespublikasiningqonunchiligigavaxalqaroshartnomalarigamuvofiq, agar davlatninghuquqiyhimoyagadoirbarchaichkivositalaridanfoydalanibbo‘linganbo‘lsa, insonninghuquqvaerkinliklarinihimoyaqiluvchixalqaroorganlargamurojaatetishgahaqli.
Har kimdavlatorganlariningyoxudularmansabdorshaxslariningqonungaxilofqarorlari, harakatlariyokiharakatsizligitufayliyetkazilganzararningo‘rnidavlattomonidanqoplanishihuquqigaega.
56-modda
Insonhuquqlaribo‘yichamilliyinstitutlarinsonhuquqlarivaerkinliklarinihimoyaqilishningmavjudshakllarihamdavositalarinito‘ldiradi, fuqarolikjamiyatinirivojlantirishgavainsonhuquqlarimadaniyatiniyuksaltirishgako‘maklashadi.
Davlatinsonhuquqlaribo‘yichamilliyinstitutlarfaoliyatinitashkiletishuchunshart-sharoitlaryaratadi.
57-modda
Mehnatgalayoqatsizvayolg‘izkeksalar, nogironligibo‘lganshaxslarhamdaaholiningijtimoiyjihatdanehtiyojmandboshqatoifalarininghuquqlaridavlathimoyasidadir.
Davlataholiningijtimoiyjihatdanehtiyojmandtoifalariningturmushsifatinioshirishga, jamiyatvadavlathayotidato‘laqonliishtiroketishiuchunulargashart-sharoitlaryaratishgahamdaularningasosiyhayotiyehtiyojlarinimustaqilravishdata’minlashimkoniyatlarinikengaytirishgaqaratilganchoralarniko‘radi.
Davlatnogironligibo‘lganshaxslarningijtimoiy, iqtisodiyvamadaniysohalarobyektlarivaxizmatlaridanto‘laqonlifoydalanishiuchunshart-sharoitlaryaratadi, ularningishgajoylashishiga, ta’limolishigako‘maklashadi, ulargazarurbo‘lganaxborotnito‘sqinliksizolishimkoniyatinita’minlaydi.
58-modda
Xotin-qizlarvaerkaklartenghuquqlidirlar.
Davlatxotin-qizlarvaerkaklargajamiyathamdadavlatishlariniboshqarishda, shuningdekjamiyatvadavlathayotiningboshqasohalaridatenghuquqvaimkoniyatlarnita’minlaydi.
XI bob. Fuqarolarningburchlari
59-modda
BarchafuqarolarKonstitutsiyadabelgilabqo‘yilganburchlarinibajaradilar.
60-modda.
FuqarolarKonstitutsiyavaqonunlargarioyaetishga, boshqainsonlarninghuquqlari, erkinliklari, sha’nivaqadr-qimmatinihurmatqilishgamajburdirlar.
61-modda.
FuqarolarO‘zbekistonxalqiningtarixiy, ma’naviy, madaniy, ilmiyvatabiiymerosiniasrab-avaylashishart.
Tarixiy, ma’naviy, madaniy, ilmiyvatabiiymerosdavlattomonidanmuhofazaqilinadi.
62-modda.
Fuqarolaratroftabiiymuhitgaehtiyotkoronamunosabatdabo‘lishgamajburdirlar.
63-modda.
Fuqarolarqonunbilanbelgilangansoliqlarvayig‘imlarnito‘lashishart.
Soliqvayig‘imlaradolatlibo‘lishihamdafuqarolarningkonstitutsiyaviyhuquqlariniamalgaoshirishigato‘sqinlikqilmasligikerak.
64-modda.
O‘zbekistonRespublikasinihimoyaqilishO‘zbekistonRespublikasi har birfuqarosiningburchidir. Fuqarolarqonundabelgilangantartibdaharbiyyokimuqobilxizmatnio‘tashgamajburdirlar.
Uchinchibo’lim. Jamiyatvashaxs
XII bob. Jamiyatningiqtisodiynegizlari
65-modda.
FuqarolarfarovonliginioshirishgaqaratilganO‘zbekistoniqtisodiyotiningnegizinixilma-xilshakllardagimulktashkiletadi. Davlatbozormunosabatlarinirivojlantirishvahalolraqobatuchunshart-sharoitlaryaratadi, iste’molchilarninghuquqlariustuvorliginihisobgaolganholdaiqtisodiyfaoliyat, tadbirkorlikvamehnatqilisherkinliginikafolatlaydi. O‘zbekistonRespublikasidabarchamulkshakllariningtenghuquqliligivahuquqiyjihatdanhimoyaqilinishita’minlanadi. Xususiymulkdaxlsizdir. Mulkdoro‘z mol-mulkidanqonundanazardatutilganhollardanvatartibdantashqarihamdasudningqarorigaasoslanmaganholdamahrumetilishimumkinemas.
66-modda.
Mulkdoro‘zigategishlibo‘lgan mol-mulkkao‘zxohishichaegalikqiladi, undanfoydalanadivaunitasarrufetadi. Mol-mulkdanfoydalanishatrof-muhitgazararyetkazmasligi, boshqashaxslarning, jamiyatvadavlatninghuquqlarinihamdaqonuniymanfaatlarinibuzmasligikerak.
67-modda.
Davlatqulayinvestitsiyaviyvaishbilarmonlikmuhitinita’minlaydi.
Tadbirkorlarqonunchilikkamuvofiq har qandayfaoliyatniamalgaoshirishgavao‘zfaoliyatiyo‘nalishlarinimustaqilravishdatanlashgahaqli.
O‘zbekistonRespublikasihududidaiqtisodiymakonbirligi, tovarlar, xizmatlar, mehnatresurslarivamoliyaviymablag‘larningerkinharakatlanishikafolatlanadi.
Monopolfaoliyatqonunbilantartibgasolinadivacheklanadi.
68-modda.
Yer, yerostiboyliklari, suv, o‘simlikvahayvonotdunyosihamdaboshqatabiiyresurslarumummilliyboylikdir, ulardanoqilonafoydalanishzarurvaulardavlatmuhofazasidadir.
Yerqonundanazardatutilganhamdaundanoqilonafoydalanishnivauniumummilliyboyliksifatidamuhofazaqilishnita’minlovchishartlarasosidavatartibdaxususiymulkbo‘lishimumkin.
XIII bob. Fuqarolikjamiyatiinstitutlari
69-modda.
Fuqarolikjamiyatiinstitutlari, shujumladanjamoatbirlashmalarivaboshqanodavlatnotijorattashkilotlari, fuqarolarningo‘zinio‘ziboshqarishorganlari, ommaviyaxborotvositalarifuqarolikjamiyatiningasosinitashkiletadi.
Fuqarolikjamiyatiinstitutlariningfaoliyatiqonungamuvofiqamalgaoshiriladi.
70-modda.
O‘zbekistonRespublikasidakasabauyushmalari, siyosiypartiyalar, olimlarningjamiyatlari, xotin-qizlartashkilotlari, faxriylar, yoshlarvanogironligibo‘lganshaxslartashkilotlari, ijodiyuyushmalar, ommaviyharakatlarhamdafuqarolarningboshqabirlashmalarijamoatbirlashmalarisifatidae’tirofetiladi.
Jamoatbirlashmalarinitarqatibyuborish, ularningfaoliyatinitaqiqlabyokicheklabqo‘yishfaqatsudqaroriasosidaginaamalgaoshiriladi.
71-modda.
Konstitutsiyaviytuzumnizo‘rlikbilano‘zgartirishnimaqsadqilibqo‘yuvchi, O‘zbekistonningdavlatsuverenitetiga, hududiyyaxlitligigavaxavfsizligigaqarshichiquvchi, urushni, ijtimoiy, milliy, irqiyhamdadiniyadovatnitarg‘ibqiluvchi, fuqarolarningkonstitutsiyaviyhuquqlarivaerkinliklariga, aholiningsog‘lig‘iga, ijtimoiyaxloqqatajovuzqiluvchisiyosiypartiyalarning, boshqanodavlatnotijorattashkilotlarining, shuningdekmilliyvadiniybelgilarigako‘rasiyosiypartiyalarning, harbiylashtirilganbirlashmalarningtashkiletilishivafaoliyatitaqiqlanadi.
Maxfiyjamiyatlarvabirlashmalartashkiletishtaqiqlanadi.
72-modda.
Davlatnodavlatnotijorattashkilotlarininghuquqlarivaqonuniymanfaatlarigarioyaetilishinita’minlaydi, ulargajamiyathayotidaishtiroketishuchuntenghuquqiyimkoniyatlaryaratadi.
Davlatorganlarivamansabdorshaxslarningnodavlatnotijorattashkilotlarifaoliyatigaaralashishiga, shuningdeknodavlatnotijorattashkilotlariningdavlatorganlarivamansabdorshaxslarfaoliyatigaaralashishigayo‘lqo‘yilmaydi.
73-modda.
Kasabauyushmalarixodimlarningijtimoiy-iqtisodiyhuquqlarinivamanfaatlariniifodaetadilarvahimoyaqiladilar. Kasabauyushmalarigaa’zobo‘lishixtiyoriydir.
74-modda.
Siyosiypartiyalarturliijtimoiytabaqavaguruhlarningsiyosiyirodasiniifodalaydilarvao‘zlariningdemokratikyo‘lbilansaylabqo‘yilganvakillariorqalidavlathokimiyatinituzishdaishtiroketadilar. Siyosiypartiyalaro‘zfaoliyatiningmoliyalashtirilishimanbalarihaqidaO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasigayoki u vakolatberganorgangabelgilangantartibdaoshkorahisobotlartaqdimetadilar.
75-modda.
Diniytashkilotlardavlatdanajratilganhamdaqonunoldidatengdirlar. Davlatdiniytashkilotlarningfaoliyatigaaralashmaydi.
Davlatqonundabelgilangantartibdafaoliyatko‘rsatayotgandiniytashkilotlarfaoliyatiningerkinliginikafolatlaydi.
XIV bob. Oila, bolalarvayoshlar
76-modda.
Oilajamiyatningasosiybo‘g‘inidirhamda u jamiyatvadavlatmuhofazasidadir.
NikohO‘zbekistonxalqiningan’anaviyoilaviyqadriyatlariga, nikohlanuvchilarningixtiyoriyroziligigavatenghuquqliligigaasoslanadi.
Davlatoilaningto‘laqonlirivojlanishiuchunijtimoiy, iqtisodiy, huquqiyvaboshqashart-sharoitlaryaratadi.
77-modda
Ota-onalarvaularningo‘rninibosuvchishaxslaro‘zfarzandlarinivoyagayetgunigaqadarboqishi, ularningtarbiyasi, ta’limolishi, sog‘lom, to‘laqonliva har tomonlamakamoltopishixususidag‘amxo‘rlikqilishgamajburdirlar.
Davlatvajamiyatyetimbolalarnihamdaota-onasiningvasiyligidanmahrumbo‘lganbolalarniboqishni, tarbiyalashni, ularningta’limolishini, sog‘lom, to‘laqonliva har tomonlamakamoltopishinita’minlaydi, shumaqsaddaxayriyafaoliyatinirag‘batlantiradi.
78-modda
Farzandlarota-onasiningnasl-nasabivafuqarolikholatidanqat’inazar, qonunoldidatengdirlar.
Bolaninghuquqlari, erkinliklarivaqonuniymanfaatlarinita’minlashhamdahimoyaqilish, uningjismoniy, aqliyvamadaniyjihatdanto‘laqonlirivojlanishiuchunengyaxshishart-sharoitlarniyaratishdavlatningmajburiyatidir.
Onalik, otalikvabolalikdavlattomonidanmuhofazaqilinadi.
Davlatvajamiyatbolalardahamdayoshlardamilliyvaumuminsoniyqadriyatlargasodiqlikni, mamlakatidanhamdaxalqning boy madaniymerosidanfaxrlanishni, vatanparvarlikvaVatangabo‘lganmehr-muhabbattuyg‘ularinishakllantirishto‘g‘risidag‘amxo‘rlikqiladi.
79-modda
Davlatyoshlarningshaxsiy, siyosiy, iqtisodiy, ijtimoiy, madaniy, ekologikhuquqlarihimoyaqilinishinita’minlaydi, ularningjamiyatvadavlathayotidafaolishtiroketishinirag‘batlantiradi.
Davlatyoshlarningintellektual, ijodiy, jismoniyvaaxloqiyjihatdanshakllanishihamdarivojlanishiuchun, ularningta’limolishga, sog‘lig‘inisaqlashga, uy-joyga, ishgajoylashishga, bandlikva dam olishgabo‘lganhuquqlariniamalgaoshirishuchunshart-sharoitlaryaratadi.
80-modda.
Voyagayetganmehnatgalayoqatlifarzandlaro‘zota-onalarihaqidag‘amxo‘rlikqilishgamajburdirlar.
XV bob. Ommaviyaxborotvositalari
81-modda
Ommaviyaxborotvositalarierkindirvaqonungamuvofiqisholibboradilar.
Davlatommaviyaxborotvositalarifaoliyatiningerkinligini, ularningaxborotniizlash, olish, undanfoydalanishvaunitarqatishgabo‘lganhuquqlariamalgaoshirilishinikafolatlaydi.
Ommaviyaxborotvositalario‘zitaqdimetadiganaxborotningishonchliligiuchunjavobgardir.
82-modda.
Senzuragayo‘lqo‘yilmaydi.
Ommaviyaxborotvositalariningfaoliyatigato‘sqinlikqilishyokiaralashishqonungamuvofiqjavobgarlikkasababbo‘ladi.
To’rtinchibo’lim. Ma’muriy-hududiyvadavlattuzilishi
XVI bob. O’zbekistonrespublikasiningma’muriy-hududiytuzilishi
83-modda.
O‘zbekistonRespublikasiviloyatlar, tumanlar, shaharlar, shaharchalar, qishloqlar, ovullar, shuningdekQoraqalpog‘istonRespublikasidaniborat.
84-modda.
Qoraqalpog‘istonRespublikasi, viloyatlar, Toshkent shahriningchegaralarinio‘zgartirish, shuningdekviloyatlar, shaharlar, tumanlartashkilqilishvaularnitugatishO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningroziligibilanamalgaoshiriladi.
XVII bob. Qoraqalpog’istonRespublikasi
85-modda
SuverenQoraqalpog‘istonRespublikasiO‘zbekistonRespublikasitarkibigakiradi.
Qoraqalpog‘istonRespublikasiningsuverenitetiO‘zbekistonRespublikasitomonidanmuhofazaetiladi.
86-modda
Qoraqalpog‘istonRespublikasio‘zKonstitutsiyasigaega.
Qoraqalpog‘istonRespublikasiningKonstitutsiyasiO‘zbekistonRespublikasiningKonstitutsiyasigazidbo‘lishimumkinemas.
87-modda
O‘zbekistonRespublikasiqonunlariQoraqalpog‘istonRespublikasihududida ham majburiydir.
88-modda
Qoraqalpog‘istonRespublikasininghududivachegaralariuningroziligisizo‘zgartirilishimumkinemas. Qoraqalpog‘istonRespublikasio‘zma’muriy-hududiytuzilishimasalalarinimustaqilhalqiladi.
89-modda.
Qoraqalpog‘istonRespublikasiO‘zbekistonRespublikasitarkibidanQoraqalpog‘istonRespublikasixalqiningumumiyreferendumiasosidaajralibchiqishhuquqigaega.
90-modda.
O‘zbekistonRespublikasibilanQoraqalpog‘istonRespublikasiningo‘zaromunosabatlariO‘zbekistonRespublikasivaQoraqalpog‘istonRespublikasio‘rtasidaO‘zbekistonRespublikasiKonstitutsiyasidoirasidatuzilganshartnomalarhamdabitimlarbilantartibgasolinadi.
O‘zbekistonRespublikasivaQoraqalpog‘istonRespublikasio‘rtasidaginizolarmurosagakeltiruvchivositalaryordamidahaletiladi.
Beshinchibo’lim. Davlathokimiyatiningtashkiletilishi
XVIII bob. O’zbekistonRespublikasiOliy Majlisi
91-modda.
O‘zbekistonRespublikasiningOliy Majlisi oliydavlatvakillikorganibo‘lib, qonunchiqaruvchihokimiyatniamalgaoshiradi.
O‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi ikkipalatadan — Qonunchilikpalatasi (quyipalata) vaSenatdan (yuqoripalata) iborat.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasivaSenativakolatmuddati — beshyil.
92-modda.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasiqonungamuvofiqsaylanadiganbiryuzellikdeputatdaniborat.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatihududiyvakillikpalatasibo‘lib, Senata’zolaridan (senatorlardan) iborat.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatia’zolariQoraqalpog‘istonRespublikasiJo‘qorg‘iKengesi, viloyatlar, tumanlarvashaharlardavlathokimiyativakillikorganlarideputatlariningtegishliqo‘shmamajlislaridamazkurdeputatlarorasidanyashirinovozberishyo‘libilanQoraqalpog‘istonRespublikasi, viloyatlarva Toshkent shahridantengmiqdorda — to‘rtkishidansaylanadi. O‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi Senatiningto‘qqiznafara’zosi fan, san’at, adabiyot, ishlabchiqarishsohasidahamdadavlatvajamiyatfaoliyatiningboshqatarmoqlaridakattaamaliytajribagaegabo‘lganhamdaalohidaxizmatko‘rsatganengobro‘lifuqarolarorasidanO‘zbekistonRespublikasiPrezidentitomonidantayinlanadi.
Saylovkuniyigirmabeshyoshgato‘lganhamdakamidabeshyilO‘zbekistonRespublikasihududidamuqimyashayotganO‘zbekistonRespublikasifuqarosiO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasideputati, shuningdekO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatia’zosibo‘lishimumkin. Deputatlikkanomzodlargaqo‘yiladigantalablarqonunbilanbelgilanadi.
Aynibirshaxsbirpaytningo‘zidaO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasideputativaSenatia’zosibo‘lishimumkinemas.
O‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi Qonunchilikpalatasiningdeputatibirvaqtningo‘zidaQoraqalpog‘istonRespublikasiJo‘qorg‘iKengesining, viloyatlar, tumanlar, shaharlardavlathokimiyativakillikorganlariningdeputatibo‘lishimumkinemas.
93-modda.
O‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi QonunchilikpalatasivaSenatiningbirgalikdagivakolatlariquyidagilardaniborat:
1) O‘zbekistonRespublikasiningKonstitutsiyasiniqabulqilish, ungao‘zgartirishvaqo‘shimchalarkiritish;
2) O‘zbekistonRespublikasiningkonstitutsiyaviyqonunlarini, qonunlariniqabulqilish, ulargao‘zgartirishvaqo‘shimchalarkiritish;
3) xalqaroshartnomalarniratifikatsiyavadenonsatsiyaqilish;
4) O‘zbekistonRespublikasiningreferenduminio‘tkazishto‘g‘risidavaunio‘tkazishsanasinitayinlashhaqidaqarorqabulqilish;
5) O‘zbekistonRespublikasiichkivatashqisiyosatiningasosiyyo‘nalishlarinibelgilashhamdadavlatstrategikdasturlariniqabulqilish;
6) O‘zbekistonRespublikasiqonunchiqaruvchi, ijroetuvchihamdasudhokimiyatiorganlariningtiziminivavakolatlarinibelgilash;
7) O‘zbekistonRespublikasitarkibigayangidavlattuzilmalariniqabulqilishvaularningO‘zbekistonRespublikasitarkibidanchiqishihaqidagiqarorlarnitasdiqlash;
8) bojxona, valyutavakreditishlariniqonunyo‘libilantartibgasolish;
9) O‘zbekistonRespublikasiVazirlarMahkamasiningtaqdimigabinoanO‘zbekistonRespublikasiningDavlatbudjetiniqabulqilish, ungao‘zgartirishvaqo‘shimchalarkiritish;
10) O‘zbekistonRespublikasidavlatqarziningengyuqorimiqdorinibelgilash;
11) soliqlarvaboshqamajburiyto‘lovlarnijoriyqilish;
12) O‘zbekistonRespublikasiningma’muriy-hududiytuzilishimasalalariniqonunyo‘libilantartibgasolish, chegaralarinio‘zgartirish;
13) tumanlar, shaharlar, viloyatlarnitashkiletish, tugatish, ularningnominihamdachegaralarinio‘zgartirish;
14) davlatmukofotlarivaunvonlarinita’sisetish;
15) O‘zbekistonRespublikasiMarkaziysaylovkomissiyasinituzish;
16) O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningInsonhuquqlaribo‘yichavakilinivauningo‘rinbosarinisaylash;
17) O‘zbekistonRespublikasiPrezidentiningO‘zbekistonRespublikasigahujumqilingandayokitajovuzdanbir-birinimudofaaqilishyuzasidantuzilganshartnomamajburiyatlarinibajarishzaruriyatitug‘ilgandaurushholatie’lonqilishto‘g‘risidagifarmoninitasdiqlash;
18) O‘zbekistonRespublikasiPrezidentiningumumiyyokiqismansafarbarlike’lonqilish, favquloddaholatjoriyetish, uningamalqilishiniuzaytirishyokitugatishto‘g‘risidagifarmonlarinitasdiqlash;
19) O‘zbekistonRespublikasidakorrupsiyagaqarshikurashishto‘g‘risidagi har yilgimilliyma’ruzanieshitish;
20) parlamenttekshiruvinio‘tkazish;
21) ushbuKonstitutsiyavaqonunlardanazardatutilganboshqavakolatlarniamalgaoshirish.
Palatalarningbirgalikdagivakolatlarigakiradiganmasalalar, qoidatariqasida, avvalO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasida, so‘ngraSenatidako‘ribchiqiladi.
94-modda.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasimutlaqvakolatlariquyidagilardaniborat:
1) O‘zbekistonRespublikasiDavlatbudjetiningijroetilishiustidannazoratniamalgaoshirish;
2) O‘zbekistonRespublikasiHisobpalatasininghisobotiniko‘ribchiqish;
3) O‘zbekistonRespublikasiPrezidentiningtaqdimigabinoanO‘zbekistonRespublikasi Bosh vazirinomzodiniko‘ribchiqishvama’qullash;
4) O‘zbekistonRespublikasi Bosh vaziriningmamlakatniijtimoiy-iqtisodiyjihatdanrivojlantirishningdolzarbmasalalariyuzasidan, shuningdekVazirlarMahkamasia’zolariningo‘zfaoliyatimasalalariyuzasidanhisobotlarinieshitish;
5) O‘zbekistonRespublikasiPrezidentiningtaqdimigabinoanO‘zbekistonRespublikasiVazirlarMahkamasia’zoligiganomzodlarniko‘ribchiqishvama’qullash;
6) O‘zbekistonRespublikasiVazirlarMahkamasiningmamlakatijtimoiy-iqtisodiyhayotiningengmuhimmasalalaribo‘yicha har yilgima’ruzasinieshitish;
7) davlatorganlariningmansabdorshaxslarigaparlamentso‘roviniyuborishvaparlamentnazoratiningboshqashakllariniamalgaoshirish;
8) O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasiSpikerivauningo‘rinbosarlarini, qo‘mitalarningraislarivaularningo‘rinbosarlarinisaylash;
9) O‘zbekistonRespublikasi Bosh prokuroriningtaqdimigabinoanO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasideputatinidaxlsizlikhuquqidanmahrumetishto‘g‘risidagimasalalarnihaletish;
10) o‘zfaoliyatinitashkiletishvapalataningichkitartib-qoidalaribilanbog‘liqmasalalaryuzasidanqarorlarqabulqilish;
11) siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiyhayotsohasidagi u yokibumasalalaryuzasidan, shuningdekdavlatningichkivatashqisiyosatimasalalariyuzasidanqarorlarqabulqilish;
12) ushbuKonstitutsiyavaqonunlardanazardatutilganboshqavakolatlarniamalgaoshirish.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasio‘zinio‘zitarqatibyuborishto‘g‘risidadeputatlarumumiysoniningkamidauchdanikkiqismidaniboratko‘pchilikovozibilanqarorqabulqilishimumkin.
95-modda.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatimutlaqvakolatlariquyidagilardaniborat:
1) O‘zbekistonRespublikasiPrezidentiningtaqdimigabinoanO‘zbekistonRespublikasiKonstitutsiyaviysudini, Oliysudini, Sudyalaroliykengashini, respublikakorrupsiyagaqarshikurashishorganiningrahbarinivarespublikamonopoliyagaqarshiorganiningrahbarinisaylash;
2) O‘zbekistonRespublikasiPrezidentiningtaqdimigabinoanO‘zbekistonRespublikasi Bosh prokurorivaO‘zbekistonRespublikasiHisobpalatasiraisilavozimlariganomzodlarniko‘ribchiqishhamdama’qullash;
3) O‘zbekistonRespublikasiPrezidentitomonidantaklifetilganO‘zbekistonRespublikasiDavlatxavfsizlikxizmatiraisilavozimiganomzodyuzasidanmaslahatlashuvlaro‘tkazish;
4) O‘zbekistonRespublikasiPrezidentiningtaqdimigabinoanO‘zbekistonRespublikasiningchetdavlatlardagivaxalqarotashkilotlarhuzuridagidiplomatikhamdaboshqavakolatxonalarirahbarlarinitayinlashvaularnilavozimidanozodetish;
5) O‘zbekistonRespublikasiPrezidentiningtaqdimigabinoanO‘zbekistonRespublikasiMarkaziybankiboshqaruviningraisinitayinlashvaunilavozimidanozodetish;
6) O‘zbekistonRespublikasiPrezidentiningvazirliklarnivaboshqarespublikaijroetuvchihokimiyatorganlarinituzishhamdatugatishto‘g‘risidagifarmonlarinitasdiqlash;
7) O‘zbekistonRespublikasiPrezidentiningtaqdimigabinoanamnistiyato‘g‘risidagihujjatlarniqabulqilish;
8) O‘zbekistonRespublikasi Bosh prokurorining, O‘zbekistonRespublikasiMarkaziybankiboshqaruviraisininghisobotlarinieshitish;
9) O‘zbekistonRespublikasiningchetdavlatlardagivaxalqarotashkilotlarhuzuridagidiplomatikhamdaboshqavakolatxonalarirahbarlariningo‘zfaoliyatimasalalaribo‘yichahisobotlarinieshitish;
10) davlatorganlariningmansabdorshaxslarigaparlamentso‘roviniyuborishvaparlamentnazoratiningboshqashakllariniamalgaoshirish;
11) mahalliydavlathokimiyativakillikorganlarigao‘zfaoliyatiniamalgaoshirishdako‘maklashish;
12) mahalliydavlathokimiyativakillikorganlariningqarorlarini, ularqonunchiliknormalarigamuvofiqbo‘lmagantaqdirda, bekorqilish;
13) O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatiRaisinivauningo‘rinbosarlarini, qo‘mitalarningraislarivaularningo‘rinbosarlarinisaylash;
14) O‘zbekistonRespublikasi Bosh prokuroriningtaqdimigabinoanO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatia’zosinidaxlsizlikhuquqidanmahrumetishto‘g‘risidagimasalalarnihaletish;
15) o‘zfaoliyatinitashkiletishvapalataningichkitartib-qoidalaribilanbog‘liqmasalalaryuzasidanqarorlarqabulqilish;
16) siyosiy, ijtimoiy-iqtisodiyhayotsohasidagi u yokibumasalalaryuzasidan, shuningdekdavlatichkivatashqisiyosatimasalalariyuzasidanqarorlarqabulqilish;
17) QonunchilikpalatasitarqatibyuborilgandavrdaO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningqonunlarniqabulqilishgadoirvakolatlarinibajarish, bundanKonstitutsiyavakonstitutsiyaviyqonunlarmustasno;
18) ushbuKonstitutsiyavaqonunlardanazardatutilganboshqavakolatlarniamalgaoshirish.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatio‘zinio‘zitarqatibyuborishto‘g‘risidasenatorlarumumiysoniningkamidauchdanikkiqismidaniboratko‘pchilikovozibilanqarorqabulqilishimumkin.
96-modda.
Vakolatmuddatitugagach, O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasivaSenatitegishinchayangichaqiriqQonunchilikpalatasivaSenatiishboshlagunigaqadaro‘zfaoliyatinidavomettiribturadi.
O‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi QonunchilikpalatasivaSenatiningbirinchimajlislaritegishinchaQonunchilikpalatasigasaylovdankeyinikkioydankechiktirmayvaSenattarkibtopganidankeyinbiroydankechiktirmayMarkaziysaylovkomissiyasitomonidanchaqiriladi.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasimajlislarisessiyalardavridao‘tkaziladi. Sessiyalar, qoidatariqasida, sentyabrningbirinchiishkunidanboshlabkelgusiyilningiyunoyioxirgiishkunigaqadaro‘tkaziladi.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatimajlislarizaruratgaqarab, lekinyiligakamidauchmartao‘tkaziladi.
O‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi palatalariningmajlislari, agar ularishidabarchadeputatlar, senatorlarumumiysoniningyarmidanko‘piishtiroketayotganbo‘lsa, vakolatlihisoblanadi.
Konstitutsiyaviyqonunlarniqabulqilishdabarchadeputatlar, senatorlarumumiysoniningkamidauchdanikkiqismiishtiroketishishart.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasivaSenatimajlislarida, shuningdekularningorganlarimajlislaridaO‘zbekistonRespublikasiPrezidenti, Bosh vazir, VazirlarMahkamasininga’zolari, Konstitutsiyaviysud, Oliysud, Sudyalaroliykengashiraislari, Bosh prokuror, Markaziy bank boshqaruviningraisiishtiroketishlarimumkin. O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasivauningorganlarimajlislaridaSenatRaisi, O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenativauningorganlarimajlislaridaQonunchilikpalatasiSpikeriishtiroketishimumkin.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasivaSenatialohida-alohida majlis o‘tkazadilar.
O‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi QonunchilikpalatasivaSenatiningqo‘shmamajlislariO‘zbekistonRespublikasiPrezidentiqasamyodqilganda, O‘zbekistonRespublikasiPrezidentimamlakatijtimoiy-iqtisodiyhayotining, ichkivatashqisiyosatiningengmuhimmasalalariyuzasidannutqso‘zlaganda, chetdavlatlarningrahbarlarinutqso‘zlagandao‘tkaziladi. Palatalarningkelishuvigabinoanqo‘shmamajlislarboshqamasalalaryuzasidan ham o‘tkazilishimumkin.
97-modda.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasivaSenatio‘zvakolatlarigakiritilganmasalalaryuzasidanqarorlarqabulqiladi.
O‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi QonunchilikpalatasivaSenatiningqarorlariQonunchilikpalatasideputatlariyokiSenata’zolariumumiysoniningko‘pchilikovozibilanqabulqilinadi, ushbuKonstitutsiyadanazardatutilganhollarbundanmustasno.
98-modda.
QonunchiliktashabbusihuquqigaO‘zbekistonRespublikasiPrezidenti, davlathokimiyatiningoliyvakillikorganiorqaliQoraqalpog‘istonRespublikasi, O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasideputatlari, O‘zbekistonRespublikasiVazirlarMahkamasiega. O‘zbekistonRespublikasiningKonstitutsiyaviysudi, Oliysudiva Bosh prokurori ham o‘zvakolatlarijumlasigakiritilganmasalalarbo‘yichaqonunchiliktashabbusihuquqigaegadir.
QonunchiliktashabbusihuquqiqonunloyihasiniqonunchiliktashabbusihuquqisubyektlaritomonidanO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasigakiritishorqaliamalgaoshiriladi.
O‘zbekistonRespublikasiningsaylovhuquqigaegabo‘lgan, yuzmingnafardankambo‘lmaganfuqarolari, O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenati, O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningInsonhuquqlaribo‘yichavakili (ombudsman), O‘zbekistonRespublikasiMarkaziysaylovkomissiyasiqonunchiliktakliflariniqonunchiliktashabbusitartibidaO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasigakiritishgahaqli.
Qonunloyihalarini, qonunchiliktakliflarinikiritishvako‘ribchiqishtartibiqonunbilanbelgilanadi.
99-modda.
QonunQonunchilikpalatasitomonidanqabulqilinib, Senattomonidanma’qullanib, O‘zbekistonRespublikasiPrezidentitomonidanimzolangachvaqonundabelgilangantartibdarasmiymanbalardae’lonqilingach, yuridikkuchgaegabo‘ladi.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasitomonidanqabulqilinganqonunqabulqilingankundane’tiborano‘nkundankechiktirmayO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatigayuboriladi.
QonunO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatitomonidanoltmishkunichidako‘ribchiqiladivama’qullangantaqdirda, imzolanishivae’lonqilinishiuchunO‘zbekistonRespublikasiPrezidentigao‘nkundankechiktirmayyuboriladi.
Agar O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatiqonunnima’qullashyoki rad etishto‘g‘risidaoltmishkunichidaqarorqabulqilmasa, Qonunchilikpalatasitomonidanqonunimzolanishivae’lonqilinishiuchunO‘zbekistonRespublikasiPrezidentigayuboriladi.
O‘zbekistonRespublikasiPrezidentiqonunnioltmishkunichidaimzolaydivae’lonqiladi.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatitomonidan rad etilganqonunO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasigaqaytariladi.
Agar O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatitomonidan rad etilganqonunniqaytako‘ribchiqishdaQonunchilikpalatasideputatlarumumiysonininguchdanikkiqismidaniboratko‘pchilikovozibilanqonunniyanama’qullasa, qonunO‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi tomonidanqabulqilinganhisoblanadihamdaimzolanishivae’lonqilinishiuchunO‘zbekistonRespublikasiPrezidentigaQonunchilikpalatasitomonidanyuboriladi.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatitomonidan rad etilganqonunyuzasidanQonunchilikpalatasivaSenatyuzagakelgankelishmovchiliklarnibartarafetishuchunQonunchilikpalatasideputatlarivaSenata’zolariorasidantenglikasosidakelishuvkomissiyasinituzishimumkin. Palatalarkelishuvkomissiyasitakliflariniqabulqilgandaqonunodatdagitartibdako‘ribchiqilishikerak.
O‘zbekistonRespublikasiPrezidentiqonunnio‘ze’tirozlaribilanO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisigaqaytarishgahaqli.
Agar qonunavvalgiqabulqilingantahriridategishinchaO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasideputatlarivaSenatia’zolariumumiysoniningkamidauchdanikkiqismidaniboratko‘pchilikovozibilanma’qullansa, qonunO‘zbekistonRespublikasiPrezidentitomonidano‘nto‘rtkunichidaimzolanishivae’lonqilinishikerak.
Qonunlarningvaboshqanormativ-huquqiyhujjatlarninge’lonqilinishiularqo‘llanilishiningmajburiyshartidir.
100-modda.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasio‘ztarkibidanQonunchilikpalatasiningSpikerivauningo‘rinbosarlarinisaylaydi.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasiSpikerivauningo‘rinbosarlariyashirinovozberishorqalideputatlarumumiysoniningko‘pchilikovozibilanQonunchilikpalatasiningvakolatimuddatigasaylanadi.
AynibirshaxssurunkasigaikkimuddatdanortiqO‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi QonunchilikpalatasiningSpikeribo‘lishimumkinemas.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasiSpikerivauningo‘rinbosarlariyashirinovozberishorqaliQonunchilikpalatasideputatlariumumiysonininguchdanikkiqismidanko‘prog‘iningovozibilanqabulqilinganQonunchilikpalatasiqarorigabinoanmuddatidanilgarichaqiribolinishimumkin.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasiSpikeri:
1) Qonunchilikpalatasiningmajlislarinichaqiradi, ulardaraislikqiladi;
2) Qonunchilikpalatasimuhokamasigakiritiladiganmasalalarnitayyorlashgaumumiyrahbarlikqiladi;
3) Qonunchilikpalatasiqo‘mitalarivakomissiyalariningfaoliyatinimuvofiqlashtiribboradi;
4) O‘zbekistonRespublikasiqonunlariningvaQonunchilikpalatasiqarorlariningijrosiustidannazoratnitashkiletadi;
5) parlamentlararoaloqalarniamalgaoshirishishlarigahamdaxalqaroparlamenttashkilotlariishibilanbog‘liqQonunchilikpalatasiguruhlariningfaoliyatigarahbarlikqiladi;
6) O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenati, boshqadavlatorganlari, chetdavlatlar, xalqarovaboshqatashkilotlarbilano‘zaromunosabatlardaQonunchilikpalatasinomidanishko‘radi;
7) Qonunchilikpalatasiqarorlariniimzolaydi;
8) ushbuKonstitutsiyavaqonunhujjatlaridanazardatutilganboshqavakolatlarniamalgaoshiradi.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasiSpikerifarmoyishlarchiqaradi.
101-modda.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatio‘ztarkibidanSenatRaisivauningo‘rinbosarlarinisaylaydi. SenatRaisiO‘zbekistonRespublikasiPrezidentiningtaqdimigabinoansaylanadi.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatiRaisio‘rinbosarlaridanbiriQoraqalpog‘istonRespublikasiningvakilibo‘ladi.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatiRaisivauningo‘rinbosarlariyashirinovozberishorqalisenatorlarumumiysoniningko‘pchilikovozibilanSenatvakolatimuddatigasaylanadi.
AynibirshaxssurunkasigaikkimuddatdanortiqO‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi SenatiningRaisibo‘lishimumkinemas.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatiRaisivauningo‘rinbosarlariyashirinovozberishorqalisenatorlarumumiysonininguchdanikkiqismidanko‘prog‘iningovozibilanqabulqilinganSenatqarorigabinoanmuddatidanilgarichaqiribolinishimumkin.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatiRaisi:
1) Senatmajlislarinichaqiradi, ulardaraislikqiladi;
2) Senatmuhokamasigakiritiladiganmasalalarnitayyorlashgaumumiyrahbarlikqiladi;
3) Senatqo‘mitalarivakomissiyalariningfaoliyatinimuvofiqlashtiribboradi;
4) O‘zbekistonRespublikasiqonunlariningvaSenatqarorlariningijrosiustidannazoratnitashkiletadi;
5) parlamentlararoaloqalarniamalgaoshirishishlarigahamdaxalqaroparlamenttashkilotlariishibilanbog‘liqSenatguruhlariningfaoliyatigarahbarlikqiladi;
6) O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasi, boshqadavlatorganlari, chetdavlatlar, xalqarovaboshqatashkilotlarbilano‘zaromunosabatlardaSenatnomidanishko‘radi;
7) Senatqarorlariniimzolaydi;
8) ushbuKonstitutsiyavaqonunhujjatlaridanazardatutilganboshqavakolatlarniamalgaoshiradi.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatiRaisifarmoyishlarchiqaradi.
102-modda.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasiqonunloyihalarinitayyorlashishiniolibborish, Qonunchilikpalatasimuhokamasigakiritiladiganmasalalarnidastlabkitarzdako‘ribchiqishvatayyorlash, O‘zbekistonRespublikasiqonunlarihamdaQonunchilikpalatasitomonidanqabulqilinadiganqarorlarningijrosininazoratqilishuchuno‘zvakolatlarimuddatigaQonunchilikpalatasideputatlariorasidanqo‘mitalarnisaylaydi.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatiSenatmuhokamasigakiritiladiganmasalalarnidastlabkitarzdako‘ribchiqishvatayyorlash, O‘zbekistonRespublikasiqonunlarihamdaSenattomonidanqabulqilinadiganqarorlarningijrosininazoratqilishuchuno‘zvakolatlarimuddatigasenatorlarorasidanqo‘mitalarnisaylaydi.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasivaSenati, zaruratbo‘lgantaqdirda, muayyanvazifalarnibajarishuchundeputatlar, senatorlarorasidankomissiyalartuzadi.
103-modda.
Mamlakatningxavfsizligi, barqarorrivojlanishiasoslarigasalbiyta’sirko‘rsatishimumkinbo‘lgan, insonhuquqlarivaerkinliklariga, jamiyatvadavlatmanfaatlarigatahdidsoladiganfaktlarvavoqealarnio‘rganishmaqsadidaO‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi QonunchilikpalatasivaSenatiningqo‘shmaqaroribilanparlamenttekshiruvio‘tkazilishimumkin.
Parlamenttekshiruvinio‘tkazishuchunO‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi QonunchilikpalatasideputatlarivaSenatia’zolariorasidantenglikasosidamaxsuskomissiyatuzilib, u o‘zfaoliyatiniqonungamuvofiqamalgaoshiradi.
104-modda.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasideputatlarigavaSenatia’zolarigaularningdeputatlikyokisenatorlikfaoliyatibilanbog‘liqxarajatlarbelgilangantartibdaqoplanadi.
QonunchilikpalatasideputatlarihamdaSenatdadoimiyasosdaishlovchiSenata’zolario‘zvakolatlaridavridailmiy, ijodiyvapedagogikfaoliyatdantashqarihaqto‘lanadiganboshqaturdagifaoliyatbilanshug‘ullanishlarimumkinemas.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasideputativaSenatia’zosidaxlsizlikhuquqidanfoydalanadilar. UlartegishinchaQonunchilikpalatasiyokiSenatningroziligisizjinoiyjavobgarlikkatortilishi, ushlabturilishi, qamoqqaolinishiyokisudtartibidaberiladiganma’muriyjazochoralarigatortilishimumkinemas.
XIX bob. O’zbekistonRespublikasiningPrezidenti
105-modda.
O‘zbekistonRespublikasiningPrezidentidavlatboshlig‘idirvadavlathokimiyatiorganlariningkelishilganholdafaoliyatyuritishinihamdahamkorliginita’minlaydi.
106-modda.
O‘zbekistonRespublikasiPrezidentilavozimigao‘ttizbeshyoshdankichikbo‘lmagan, davlattiliniyaxshibiladigan, bevositasaylovgachakamida 10 yilO‘zbekistonhududidamuqimyashayotganO‘zbekistonRespublikasifuqarosisaylanishimumkin. AynibirshaxssurunkasigaikkimuddatdanortiqO‘zbekistonRespublikasiningPrezidentibo‘lishimumkinemas.
O‘zbekistonRespublikasiningPrezidentiO‘zbekistonRespublikasiningfuqarolaritomonidanumumiy, tengvato‘g‘ridanto‘g‘risaylovhuquqiasosidayashirinovozberishyo‘libilanyettiyilmuddatgasaylanadi. O‘zbekistonRespublikasiningPrezidentinisaylashtartibiqonunbilanbelgilanadi.
107-modda.
O‘zbekistonRespublikasiPrezidentio‘zvazifasinibajaribturgandavrdaboshqahaqto‘lanadiganlavozimniegallashi, vakillikorganiningdeputatibo‘lishi, tadbirkorlikfaoliyatibilanshug‘ullanishimumkinemas.
O‘zbekistonRespublikasiPrezidentiningshaxsidaxlsizdirvaqonunbilanmuhofazaetiladi.
108-modda.
O‘zbekistonRespublikasiPrezidentiO‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi yig‘ilishidaquyidagiqasamyodniqabulqilganpaytdanboshlabo‘zlavozimigakirishganhisoblanadi:
“O‘zbekistonxalqigasadoqatbilanxizmatqilishga, respublikaningKonstitutsiyasivaqonunlarigaqat’iyrioyaetishga, fuqarolarninghuquqlarivaerkinliklarigakafolatberishga, O‘zbekistonRespublikasiPrezidentizimmasigayuklatilganvazifalarnivijdonanbajarishgatantanaliqasamyodqilaman”.
109-modda.
O‘zbekistonRespublikasiningPrezidenti:
1) fuqarolarninghuquqlarivaerkinliklariga, O‘zbekistonRespublikasiningKonstitutsiyasivaqonunlarigarioyaetilishining, O‘zbekistonRespublikasisuvereniteti, xavfsizligivahududiyyaxlitliginingkafilidir, milliy-davlattuzilishimasalalarigadoirqarorlarniamalgaoshirishyuzasidanzarurchora-tadbirlarko‘radi;
2) mamlakatichkarisidavaxalqaromunosabatlardaO‘zbekistonRespublikasinomidanishko‘radi;
3) muzokaralarolibboradihamdaO‘zbekistonRespublikasiningshartnomavabitimlariniimzolaydi, respublikatomonidantuzilganshartnomalarga, bitimlargavauningqabulqilinganmajburiyatlarigarioyaetilishinita’minlaydi;
4) o‘zhuzuridaakkreditatsiyadano‘tgandiplomatikhamdaboshqavakillarningishonchvachaqiruvyorliqlariniqabulqiladi;
5) O‘zbekistonRespublikasiningchetdavlatlardagivaxalqarotashkilotlarhuzuridagidiplomatikhamdaboshqavakolatxonalariningrahbarlarinitayinlashuchunnomzodlarniO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatigataqdimetadi;
6) O‘zbekistonRespublikasixalqigahamdaOliyMajlisigamamlakatichkivatashqisiyosatiniamalgaoshirishningengmuhimmasalalariyuzasidanmurojaatqilishhuquqigaega;
7) vazirliklarnivaboshqarespublikaijroetuvchihokimiyatorganlarinituzadihamdatugatadi, shumasalalargadoirfarmonlarnikeyinchalikO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatitasdig‘igakiritadi;
8) SenatRaisilavozimigasaylashuchunnomzodniO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatigataqdimetadi;
9) O‘zbekistonRespublikasi Bosh vazirini, O‘zbekistonRespublikasiVazirlarMahkamasia’zolariniO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasima’qullaganidankeyinlavozimgatayinlaydivaularnilavozimidanozodetadi;
10) qo‘mitalar, agentliklarvaboshqarespublikadavlatorganlarirahbarlariniqonunchilikkamuvofiqlavozimgatayinlaydivalavozimidanozodetadi;
11) O‘zbekistonRespublikasi Bosh prokurorini, O‘zbekistonRespublikasiHisobpalatasiraisiniO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatima’qullaganidankeyinlavozimgatayinlaydivaularnilavozimidanozodetadi;
12) O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatibilanmaslahatlashuvlardankeyinO‘zbekistonRespublikasiDavlatxavfsizlikxizmatiraisinilavozimgatayinlaydivaunilavozimidanozodetadi;
13) O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatigaO‘zbekistonRespublikasiKonstitutsiyaviysudi, O‘zbekistonRespublikasiOliysudi, O‘zbekistonRespublikasiSudyalaroliykengashitarkiblariganomzodlarni, shuningdekO‘zbekistonRespublikasiMarkaziybankiboshqaruviningraisi, respublikakorrupsiyagaqarshikurashishorganiningrahbarivarespublikamonopoliyagaqarshiorganiningrahbarilavozimlariganomzodlarnitaqdimetadi;
14) O‘zbekistonRespublikasiSudyalaroliykengashiningtaqdimigabinoanviloyatlarva Toshkent shaharsudlariraislarinivaraiso‘rinbosarlarini, O‘zbekistonRespublikasiHarbiysudiraisinitayinlaydivalavozimidanozodetadi;
15) viloyatlarhokimlariniva Toshkent shaharhokiminitayinlaydihamdalavozimidanozodetadi. Konstitutsiyani, qonunlarnibuzganyokihokimsha’nivaqadr-qimmatigadog‘ tushiradiganxatti-harakat sodiretgantumanvashaharhokimlariniO‘zbekistonRespublikasiPrezidentio‘zqaroribilanlavozimidanozodetishgahaqli;
16) respublikaijroetuvchihokimiyatorganlariningvahokimlarninghujjatlarinito‘xtatadi, bekorqiladi; O‘zbekistonRespublikasiVazirlarMahkamasimajlislaridaraislikqilishgahaqli;
17) O‘zbekistonRespublikasiningqonunlariniimzolaydivae’lonqiladi; qonunnio‘ze’tirozlaribilantakroranmuhokamaqilishvaovozgaqo‘yishuchunO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisigaqaytarishgahaqli;
18) O‘zbekistonRespublikasigahujumqilingandayokitajovuzdanbir-birinimudofaaqilishyuzasidantuzilganshartnomamajburiyatlarinibajarishzaruriyatitug‘ilgandaurushholati, umumiyyokiqismansafarbarlike’lonqiladivaqabulqilganqaroriniuchkunichidaO‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi palatalariningtasdig‘igakiritadi;
19) alohidahollarda (real tashqixavf, ommaviytartibsizliklar, yirikhalokat, tabiiyofat, epidemiyalar) fuqarolarningxavfsizliginita’minlashniko‘zlab, O‘zbekistonRespublikasiningbutunhududidayokiuningayrimjoylaridafavquloddaholatjoriyetadivaqabulqilganqaroriniuchkunichidaO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningpalatalaritasdig‘igakiritadi. Favquloddaholatjoriyetishshartlarivatartibiqonunbilanbelgilanadi;
20) O‘zbekistonRespublikasiQurolliKuchlariningOliy Bosh qo‘mondonihisoblanadi, QurolliKuchlarningoliyqo‘mondonlarinitayinlaydivalavozimidanozodetadi, oliyharbiyunvonlarberadi;
21) O‘zbekistonRespublikasiningordenlari, medallarivayorlig‘ibilanmukofotlaydi, O‘zbekistonRespublikasiningmalakaviyvafaxriyunvonlariniberadi;
22) O‘zbekistonRespublikasiningfuqaroligigavasiyosiyboshpanaberishgaoidmasalalarnihaletadi;
23) amnistiyato‘g‘risidagihujjatlarniqabulqilishhaqidaO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatigataqdimnomalarkiritadivaO‘zbekistonRespublikasiningsudlaritomonidanhukmqilinganshaxslarniafvetadi;
24) O‘zbekistonRespublikasiPrezidentihuzuridagiXavfsizlikkengashinituzadivaungaboshchilikqiladi, o‘zvakolatlariamalgaoshirilishinita’minlashmaqsadidaO‘zbekistonRespublikasiPrezidentiAdministratsiyasini, shuningdekO‘zbekistonRespublikasiPrezidentihuzuridagimaslahat-kengashorganlarinivaboshqaorganlarnishakllantiradi;
25) ushbuKonstitutsiyavaqonunlardanazardatutilganboshqavakolatlarniamalgaoshiradi.
O‘zbekistonRespublikasiPrezidentio‘zvakolatlarinibajarishnidavlatorganlarigayokimansabdorshaxslargatopshirishgahaqliemas.
110-modda.
O‘zbekistonRespublikasiningPrezidentiKonstitutsiyagavaqonunlargaasoslanibhamdaularniijroetishyuzasidanrespublikaningbutunhududidamajburiykuchgaegabo‘lganfarmonlar, qarorlarvafarmoyishlarchiqaradi.
111-modda.
QonunchilikpalatasiyokiSenattarkibidaularning normal faoliyatigatahdidsoluvchihalqilibbo‘lmaydiganixtiloflaryuzbergandayoxudularbirnechamartaO‘zbekistonRespublikasiningKonstitutsiyasigazidqarorlarqabulqilgantaqdirda, shuningdekQonunchilikpalatasibilanSenato‘rtasidaO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisining normal faoliyatigatahdidsoluvchihalqilibbo‘lmaydiganixtiloflaryuzbergandaO‘zbekistonRespublikasiPrezidentiningO‘zbekistonRespublikasiKonstitutsiyaviysudibilanbamaslahatqabulqilganqaroriasosidaO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasi, Senatitarqatibyuborilishimumkin.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasi, Senatitarqatibyuborilgantaqdirdayangisaylovuch oy mobaynidao‘tkaziladi.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasivaSenatifavquloddaholatamalqilishidavridatarqatibyuborilishimumkinemas.
112-modda.
O‘zbekistonRespublikasiningamaldagiPrezidentio‘zvazifalarinibajaraolmaydiganholatlardauningvazifavavakolatlarivaqtinchaO‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi SenatiRaisiningzimmasigayuklatiladi, bundauch oy muddatichidaqonungato‘liqmuvofiqholdaO‘zbekistonRespublikasiPrezidentisaylovio‘tkaziladi.
113-modda.
Vakolatitugashimunosabatibilaniste’fogachiqqanO‘zbekistonRespublikasiPrezidentiumrbodO‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi Senatia’zosilavoziminiegallaydi.
XX bob. O‘zbekistonRespublikasiVazirlarMahkamasi
114-modda.
O‘zbekistonRespublikasiVazirlarMahkamasiijroetuvchihokimiyatniamalgaoshiradi. O‘zbekistonRespublikasiVazirlarMahkamasiO‘zbekistonRespublikasi Bosh vaziri, uningo‘rinbosarlarivavazirlardaniborat. Qoraqalpog‘istonRespublikasihukumatiningboshlig‘iVazirlarMahkamasitarkibigao‘zlavozimibo‘yichakiradi.
VazirlarMahkamasio‘zfaoliyatiniijroetuvchihokimiyatfaoliyatiningO‘zbekistonRespublikasiPrezidentitomonidanbelgilanadiganasosiyyo‘nalishlaridoirasidaamalgaoshiradi.
115-modda.
O‘zbekistonRespublikasiVazirlarMahkamasi:
1) samaraliiqtisodiy, ijtimoiy, soliqvabudjetsiyosatiamalgaoshirilishi, ilm-fan, madaniyat, ta’lim, sog‘liqnisaqlashnihamdaiqtisodiyotningvaijtimoiysohaningboshqatarmoqlarinirivojlantirishgadoirdasturlarningishlabchiqilishihamdabajarilishiuchunjavobgarbo‘ladi;
2) barqaroriqtisodiyo‘sishni, makroiqtisodiybarqarorliknita’minlash, kambag‘allikniqisqartirish, aholiuchunmunosibturmushsharoitlariniyaratish, oziq-ovqatxavfsizliginita’minlash, qulayinvestitsiyaviymuhitniyaratish, hududlarnikompleksvabarqarorrivojlantirishbo‘yichachoralarko‘radi;
3) aholini, shujumladannogironligibo‘lganshaxslarniijtimoiyhimoyaqilishtiziminingsamaralifaoliyatko‘rsatishinita’minlaydi;
4) atrof-muhitnimuhofazaqilish, tabiiyboyliklarnivabiologikxilma-xilliknisaqlash, iqlimo‘zgarishiga, epidemiyalarga, pandemiyalargaqarshikurashishhamdaularningoqibatlariniyumshatishsohalarida yagona davlatsiyosatiamalgaoshirilishinita’minlaydi;
5) yoshlargaoiddavlatsiyosatiningamalgaoshirilishinita’minlaydi, oilaniqo‘llab-quvvatlash, mustahkamlashvahimoyaqilish, an’anaviyoilaviyqadriyatlarnisaqlashbo‘yichachoralarko‘radi;
6) fuqarolikjamiyatiinstitutlariniqo‘llab-quvvatlashchora-tadbirlariniamalgaoshiradi, ijtimoiy-iqtisodiyrivojlantirishhamdaijtimoiysheriklikdasturlariniishlabchiqishvaamalgaoshirishdaularningishtiroketishinita’minlaydi;
7) fuqarolarningiqtisodiy, ijtimoiyhamdaboshqahuquqlarivaqonuniymanfaatlarinihimoyaqilishbo‘yichachora-tadbirlarniamalgaoshiradi;
8) O‘zbekistonRespublikasiKonstitutsiyasivaqonunlari, Oliy Majlis palatalariqarorlari, O‘zbekistonRespublikasiPrezidentifarmonlari, qarorlarivafarmoyishlariijrosinita’minlaydi;
9) ijroetuvchihokimiyatorganlariishinimuvofiqlashtiradivayo‘naltiradi, ularningfaoliyatiustidanqonundabelgilangantartibdanazoratniamalgaoshiradi;
10) ijroetuvchihokimiyatorganlariningishidaochiqlikvashaffoflikni, qonuniylikvasamaradorliknita’minlash, ularningfaoliyatidakorrupsiyaholatlarigaqarshikurashish, davlatxizmatlariningsifatinioshirishvaulardanfoydalanishimkoniyatinikengaytirishbo‘yichachoralarko‘radi;
11) O‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi Qonunchilikpalatasigamamlakatijtimoiy-iqtisodiyhayotiningengmuhimmasalalariyuzasidan har yilgima’ruzalarnitaqdimetadi;
12) ushbuKonstitutsiyavaqonunlardanazardatutilganboshqavakolatlarniamalgaoshiradi.
116-modda.
VazirlarMahkamasikonstitutsiyaviynormalardoirasidavaqonunchilikkamuvofiqO‘zbekistonRespublikasiningbutunhududidagibarchaorganlar, korxonalar, muassasalar, tashkilotlar, mansabdorshaxslarvafuqarolartomonidanbajarilishimajburiybo‘lganqarorlarvafarmoyishlarchiqaradi.
VazirlarMahkamasio‘zfaoliyatidaO‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi vaO‘zbekistonRespublikasiPrezidentioldidajavobgardir.
AmaldagiVazirlarMahkamasiyangisaylanganO‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi oldidao‘zvakolatlarinizimmasidansoqitqiladi, biroqVazirlarMahkamasiningyangitarkibishakllantirilgunigaqadarO‘zbekistonRespublikasiPrezidentiningqarorigamuvofiqo‘zfaoliyatinidavomettiribturadi.
117-modda.
O‘zbekistonRespublikasi Bosh vaziri:
1) VazirlarMahkamasifaoliyatinitashkiletadivaungarahbarlikqiladi, uningsamaraliishlashiuchunshaxsanjavobgarbo‘ladi;
2) VazirlarMahkamasiningmajlislaridaraislikqiladi, uningqarorlariniimzolaydi;
3) xalqaromunosabatlardaO‘zbekistonRespublikasiVazirlarMahkamasinomidanishko‘radi;
4) O‘zbekistonRespublikasiqonunlaridanazardatutilganboshqavazifalarnibajaradi.
118-modda.
O‘zbekistonRespublikasi Bosh vazirinomzodiO‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi palatalariningmansabdorshaxslarisaylangandanvaorganlarishakllangandanso‘ngbir oy ichidayoki Bosh vazirlavozimidanozodetilganidankeyinyoxud Bosh vazir, VazirlarMahkamasiningamaldagitarkibiiste’fogachiqqanidankeyinbir oy ichidaQonunchilikpalatasiko‘ribchiqishivama’qullashiuchunO‘zbekistonRespublikasiPrezidentitomonidanbarchasiyosiypartiyalarfraksiyalaribilanmaslahatlashuvlaro‘tkazilganidanso‘ngtaqdimetiladi.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasiO‘zbekistonRespublikasiPrezidentitomonidantaqdimetilganO‘zbekistonRespublikasi Bosh vazirinomzodinitaqdimnomakiritilgankundane’tiborano‘nkunichidako‘ribchiqadi.
Bosh vazirlavozimiganomzodO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasidauningnomzodiko‘ribchiqilayotgandaVazirlarMahkamasiningyaqinmuddatgavauzoqistiqbolgamo‘ljallangan harakat dasturinitaqdimetadi.
Bosh vazirnomzodiuninguchunO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasideputatlariumumiysoniningyarmidanko‘pitomonidanovozberilgantaqdirdama’qullanganhisoblanadi.
Bosh vazirlavozimigataqdimetilgannomzoduchmarta rad etilgantaqdirda, O‘zbekistonRespublikasiPrezidenti Bosh vazirnitayinlaydivaO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasinitarqatibyuborishgahaqli.
O‘zbekistonRespublikasiVazirlarMahkamasininga’zolariularningnomzodlariO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasitomonidanma’qullanganidankeyinO‘zbekistonRespublikasiPrezidentitomonidanlavozimgatayinlanadi.
O‘zbekistonRespublikasiPrezidenti Bosh vazirni, O‘zbekistonRespublikasiVazirlarMahkamasiningamaldagitarkibiniyokia’zosiniiste’fogachiqarishgahaqli.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasiO‘zbekistonRespublikasiVazirlarMahkamasia’zosiningo‘zfaoliyatigaoidmasalalaryuzasidanhisobotinieshitishgahaqli. VazirlarMahkamasia’zosininghisobotinieshitishyakunlarigako‘raQonunchilikpalatasiuniiste’fogachiqarishto‘g‘risidagitaklifniO‘zbekistonRespublikasiPrezidentigako‘ribchiqishuchunkiritishgahaqli.
O‘zbekistonRespublikasiVazirlarMahkamasia’zolariparlamentso‘rovlarigavaQonunchilikpalatasideputatining, Senata’zosiningso‘rovlarigaqonundabelgilangantartibdajavobberishishart.
VazirlarMahkamasiningfaoliyatinitashkiletishtartibivavakolatdoirasiqonunbilanbelgilanadi.
119-modda.
O‘zbekistonRespublikasi Bosh vazirivaO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasio‘rtasidaziddiyatlardoimiytusolganholdaQonunchilikpalatasideputatlariumumiysoniningkamidauchdanbirqismitomonidanO‘zbekistonRespublikasiPrezidentinomigarasmankiritilgantaklifbo‘yichaO‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi Qonunchilikpalatasiningmuhokamasiga Bosh vazirganisbatanishonchsizlikvotumibildirishhaqidagi masala kiritiladi.
Bosh vazirganisbatanishonchsizlikvotumi, agar O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasideputatlariumumiysoniningkamidauchdanikkiqismiovozbersa, qabulqilinganhisoblanadi. BundayholatdaO‘zbekistonRespublikasiPrezidenti Bosh vazirnilavozimidanozodetishto‘g‘risidaqarorqabulqiladi. BundaO‘zbekistonRespublikasiVazirlarMahkamasiningbutuntarkibi Bosh vazirbilanbirgaiste’fogachiqadi.
XXI bob. Mahalliydavlathokimiyatiasoslari. Fuqarolarningo‘zinio‘ziboshqarishorganlari
120-modda.
Viloyatlar, tumanlarvashaharlarda (tumangabo‘ysunadiganshaharlardantashqari) xalqdeputatlariKengashlaridavlathokimiyativakillikorganlaridir.
XalqdeputatlariKengashigauningdeputatlariorasidanqonungamuvofiqsaylanadiganraisboshchilikqiladi.
Viloyat, tuman, shaharhokimilavoziminiegallabturganshaxsbirvaqtningo‘zidaxalqdeputatlariKengashiningraisilavoziminiegallashimumkinemas.
XalqdeputatlariKengashlariningvakolatlarimuddati — beshyil. Aynibirshaxssurunkasigaikkimuddatdanortiqaynibirviloyat, tuman, shaharxalqdeputatlariKengashiningraisietibsaylanishimumkinemas.
XalqdeputatlariKengashlarideputatlarisaylovivaxalqdeputatlariKengashlariningfaoliyatinitashkiletishtartibiqonunbilanbelgilanadi.
Yangidantashkiletilganma’muriy-hududiybirliklardaxalqdeputatlariKengashlarigasaylovxalqdeputatlariKengashlariganavbatdagiumumiysaylovlargaqadarqolgandavrdanoshmaydiganmuddatgao‘tkaziladi.
121-модда.
Tegishlihududdagiijroetuvchihokimiyatgaviloyat, tumanvashaharhokimiboshchilikqiladi.
Hokimlarningvakolatlarimuddati — beshyil. Aynibirshaxssurunkasigaikkimuddatdanortiqaynibirviloyat, tuman, shaharninghokimietibtayinlanishimumkinemas.
Hokimlarningfaoliyatinitashkiletishtartibiqonunbilanbelgilanadi.
122-modda.
XalqdeputatlariKengashlariningvakolatlariquyidagilardaniborat:
1) tegishlimahalliybudjetlarniko‘ribchiqishvaqabulqilish, ularningijroetilishiustidannazoratniamalgaoshirish;
2) hududlarniijtimoiy-iqtisodiyrivojlantirishvaaholiniijtimoiyhimoyaqilishdasturlarinitasdiqlash;
3) hokimnilavozimgatasdiqlash, uningfaoliyatito‘g‘risidagihisobotlarnieshitish;
4) ushbuKonstitutsiyavaqonunlardanazardatutilganboshqavakolatlarniamalgaoshirish.
123-modda.
Viloyatlar, tumanlar, shaharlarhokimlariningvakolatlariquyidagilardaniborat:
1) O‘zbekistonRespublikasiningKonstitutsiyasivaqonunlarini, Oliy Majlis palatalariningqarorlarini, O‘zbekistonRespublikasiPrezidentiningfarmonlari, qarorlarihamdafarmoyishlarini, VazirlarMahkamasining, yuqorituruvchihokimlarningvategishlixalqdeputatlariKengashlariningqarorlarinibajarish;
2) hududlarniiqtisodiy, ijtimoiy, madaniyvaekologikjihatdanrivojlantirishnita’minlashgaqaratilganchora-tadbirlarniamalgaoshirish;
3) mahalliybudjetnishakllantirishvaijroetish;
4) ushbuKonstitutsiyavaqonunlardanazardatutilganboshqavakolatlarniamalgaoshirish.
124-modda.
Viloyatva Toshkent shaharhokimiO‘zbekistonRespublikasiPrezidentitomonidanqonungamuvofiqtayinlanadivalavozimidanozodetiladi.
Tumanvashaharlarninghokimlariviloyat, Toshkent shaharhokimitomonidantayinlanadivalavozimidanozodetiladihamdategishlixalqdeputatlariKengashitomonidantasdiqlanadi.
Tumangabo‘ysunadiganshaharlarninghokimlaritumanhokimitomonidantayinlanadivalavozimidanozodetiladihamdaxalqdeputatlaritumanKengashitomonidantasdiqlanadi.
125-modda.
Viloyat, tumanvashaharhokimio‘zvakolatlariniyakkaboshchilikasosidaamalgaoshiradihamdao‘zirahbarlikqilayotganorganlarningqarorlarivaharakatlariuchunshaxsanjavobgarbo‘ladi.
Viloyat, tumanvashaharhokimitegishlixalqdeputatlariKengashigaviloyatni, tumanni, shaharniijtimoiy-iqtisodiyrivojlantirishningengmuhimvadolzarbmasalalariyuzasidanhisobotlartaqdimetadi, ushbuhisobotlarbo‘yichaxalqdeputatlariKengashitomonidantegishliqarorlarqabulqilinadi.
126-modda.
XalqdeputatlariKengashivahokimo‘zvakolatlaridoirasidategishlihududdagibarchatashkilotlar, shuningdekmansabdorshaxslarvafuqarolartomonidanbajarilishimajburiybo‘lganqarorlarqabulqiladi.
127-modda.
Shaharchalar, qishloqlarvaovullarda, shuningdekshaharlar, shaharchalar, qishloqlarvaovullardagimahallalardafuqarolarningyig‘inlario‘zinio‘ziboshqarishorganlaribo‘lib, ularraisnisaylaydi.
Fuqarolarningo‘zinio‘ziboshqarishorganlaridavlathokimiyatiorganlaritizimigakirmaydihamdamahalliyahamiyatgamolikmasalalarnifuqarolarningmanfaatlaridan, rivojlanishningtarixiyo‘zigaxosxususiyatlaridan, shuningdekmilliyqadriyatlardan, mahalliyurf-odatlarvaan’analardankelibchiqqanholda, qonungamuvofiqmustaqilravishdahaletishgahaqli.
Davlatfuqarolarningo‘zinio‘ziboshqarishorganlarifaoliyatiniamalgaoshirishiuchunzarurshart-sharoitlaryaratadi, ulargaqonundabelgilanganvakolatlariniamalgaoshirishidako‘maklashadi.
Fuqarolarningo‘zinio‘ziboshqarishorganlarisaylovitartibi, ularningfaoliyatinitashkiletishvavakolatlariqonunbilanbelgilanadi.
XXII bob. Saylovtizimi
128-modda.
O‘zbekistonRespublikasiningfuqarolaridavlathokimiyativakillikorganlarigasaylashvasaylanishhuquqigaegadirlar. Har birsaylovchibirovozgaega. Ovozberishhuquqi, o‘zxohish-irodasinibildirishtengligivaerkinligiqonunbilankafolatlanadi.
O‘zbekistonRespublikasiPrezidentisaylovi, O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasigahamdaQoraqalpog‘istonRespublikasiJo‘qorg‘iKengesiga, viloyatlar, tumanlar, shaharlardavlathokimiyativakillikorganlarigasaylovtegishinchaularningkonstitutsiyaviyvakolatmuddatitugaydiganyilda — oktyabroyiuchinchio‘nkunliginingbirinchiyakshanbasidao‘tkaziladi, bundanushbuKonstitutsiyadanazardatutilganmuddatidanilgarisaylovo‘tkazishhollarimustasno. Saylovlarumumiy, tengvato‘g‘ridanto‘g‘risaylovhuquqiasosidayashirinovozberishyo‘libilano‘tkaziladi. O‘zbekistonRespublikasiningo‘nsakkizyoshgato‘lganfuqarolarisaylashhuquqigaega.
O‘zbekistonRespublikasiPrezidentimuddatidanilgariO‘zbekistonRespublikasiPrezidentisaylovinitayinlashgahaqli.
O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatia’zolariQoraqalpog‘istonRespublikasiJo‘qorg‘iKengesi, viloyatlar, tumanlarvashaharlardavlathokimiyativakillikorganlarideputatlariningtegishliqo‘shmamajlislaridamazkurdeputatlarsaylanganidanso‘ngbir oy ichidaularorasidanyashirinovozberishyo‘libilansaylanadilar.
Sud tomonidanmuomalagalayoqatsiz deb topilganfuqarolar, shuningdeksudhukmibilanozodlikdanmahrumetishjoylaridasaqlanayotganshaxslarsaylanishimumkinemas.
Sud tomonidanmuomalagalayoqatsiz deb topilganfuqarolar, shuningdekog‘irvao‘taog‘irjinoyatlarsodiretganlikuchunsudninghukmigako‘raozodlikdanmahrumetishjoylaridasaqlanayotganshaxslarsaylovdaishtiroketishhuquqidanfaqatqonungamuvofiqhamdasudningqaroriasosidamahrumetilishimumkin. Boshqa har qandayhollardafuqarolarningsaylovhuquqlarinito‘g‘ridanto‘g‘riyokibilvositacheklashgayo‘lqo‘yilmaydi.
O‘zbekistonRespublikasifuqarosibirvaqtningo‘zidaikkidanortiqdavlathokimiyativakillikorganiningdeputatibo‘lishimumkinemas.
Saylovo‘tkazishtartibiqonunbilanbelgilanadi.
129-modda.
O‘zbekistonRespublikasiPrezidentisaylovini, O‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiga, viloyatlar, tumanlar, shaharlardavlathokimiyativakillikorganlarigasaylovlarni, shuningdekO‘zbekistonRespublikasiningreferenduminitashkiletishvao‘tkazishuchunO‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi tomonidanfaoliyatiningasosiyprinsiplarimustaqillik, qonuniylik, kollegiallik, oshkoralikvaadolatlilikdaniboratbo‘lganO‘zbekistonRespublikasiMarkaziysaylovkomissiyasituziladi.
O‘zbekistonRespublikasiMarkaziysaylovkomissiyasisaylovkomissiyalaritizimigaboshchilikqiladi, o‘zfaoliyatinidoimiyasosdaamalgaoshiradihamdao‘zfaoliyatidaO‘zbekistonRespublikasiningKonstitutsiyasigavaqonunlarigaamalqiladi.
O‘zbekistonRespublikasiMarkaziysaylovkomissiyasininga’zolariQoraqalpog‘istonRespublikasiJo‘qorg‘iKengesining, xalqdeputatlariviloyatlarva Toshkent shaharKengashlariningtavsiyasibo‘yichaO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasivaSenatitomonidansaylanadi.
O‘zbekistonRespublikasiMarkaziysaylovkomissiyasiningraisiO‘zbekistonRespublikasiPrezidentiningtaqdimigabinoankomissiyaa’zolariorasidanbeshyillikmuddatgakomissiyamajlisidasaylanadi. AynibirshaxssurunkasigaikkimuddatdanortiqO‘zbekistonRespublikasiMarkaziysaylovkomissiyasiningraisietibsaylanishimumkinemas.
XXIII bob. Sud hokimiyati
130-modda
O‘zbekistonRespublikasidaodilsudlovfaqatsudtomonidanamalgaoshiriladi.
O‘zbekistonRespublikasidasudhokimiyatiqonunchiqaruvchivaijroetuvchihokimiyatdan, siyosiypartiyalardan, fuqarolikjamiyatiningboshqainstitutlaridanmustaqilholdaishyuritadi.
131-modda
O‘zbekistonRespublikasidasudtizimivasudlarfaoliyatiningtartibiqonunbilanbelgilanadi.
Favquloddasudlartuzishgayo‘lqo‘yilmaydi.
132-modda
O‘zbekistonRespublikasiKonstitutsiyaviysudiqonunchiqaruvchivaijroetuvchihokimiyathujjatlariningKonstitutsiyagamuvofiqligito‘g‘risidagiishlarniko‘radi.
KonstitutsiyaviysudO‘zbekistonRespublikasiPrezidentiningtaqdimigabinoanO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatitomonidanO‘zbekistonRespublikasiSudyalaroliykengashitavsiyaetgansiyosatvahuquqsohasidagimutaxassislarorasidan, Qoraqalpog‘istonRespublikasivakiliniqo‘shganholdasaylanadi.
Konstitutsiyaviysudningsudyalariqaytasaylanishhuquqisizo‘nyillikmuddatgasaylanadi.
O‘zbekistonRespublikasiKonstitutsiyaviysudio‘ztarkibidanO‘zbekistonRespublikasiKonstitutsiyaviysudiningraisinivauningo‘rinbosarinibeshyillikmuddatgasaylaydi.
133-modda
O‘zbekistonRespublikasiKonstitutsiyaviysudi:
1) O‘zbekistonRespublikasiqonunlariningvaO‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi palatalariqarorlarining, O‘zbekistonRespublikasiPrezidentifarmonlari, qarorlarivafarmoyishlarining, hukumat, mahalliydavlathokimiyatiorganlariqarorlarining, O‘zbekistonRespublikasidavlatlararoshartnomaviyvaboshqamajburiyatlariningO‘zbekistonRespublikasiningKonstitutsiyasigamuvofiqliginianiqlaydi;
2) O‘zbekistonRespublikasiningPrezidentitomonidanimzolangunigaqadar — O‘zbekistonRespublikasikonstitutsiyaviyqonunlarining, ratifikatsiyaqilishto‘g‘risidagiO‘zbekistonRespublikasiqonunlariO‘zbekistonRespublikasiningPrezidentitomonidanimzolangunigaqadar — O‘zbekistonRespublikasixalqaroshartnomalariningO‘zbekistonRespublikasiKonstitutsiyasigamuvofiqliginianiqlaydi;
3) referendumgachiqarilayotganmasalalarningO‘zbekistonRespublikasiKonstitutsiyasigamuvofiqligito‘g‘risidaxulosaberadi;
4) Qoraqalpog‘istonRespublikasiKonstitutsiyasiningO‘zbekistonRespublikasiningKonstitutsiyasiga, Qoraqalpog‘istonRespublikasiqonunlariningO‘zbekistonRespublikasiningqonunlarigamuvofiqligito‘g‘risidaxulosaberadi;
5) O‘zbekistonRespublikasiningKonstitutsiyasivaqonunlarinormalarigasharhberadi;
6) O‘zbekistonRespublikasiOliysudiningmuayyanishdaqo‘llanilishilozimbo‘lgannormativ-huquqiyhujjatlarningO‘zbekistonRespublikasiningKonstitutsiyasigamuvofiqligito‘g‘risidasudlartashabbusibilankiritilganmurojaatiniko‘ribchiqadi;
7) konstitutsiyaviysudlovishlariniyuritishamaliyotiniumumlashtirishnatijalariyuzasidan har yiliO‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi palatalarigavaO‘zbekistonRespublikasiPrezidentigamamlakatdagikonstitutsiyaviyqonuniylikningholatito‘g‘risidaaxborottaqdimetadi;
8) O‘zbekistonRespublikasiningKonstitutsiyasivaqonunlaribilanberilganvakolatidoirasidaboshqaishlarniko‘ribchiqadi.
Fuqarolarvayuridikshaxslar, agar sudorqalihimoyaqilishningboshqabarchavositalaridanfoydalanibbo‘linganbo‘lsa, suddako‘ribchiqilishitugallanganmuayyanishdasudtomonidano‘ziganisbatanqo‘llanilganqonunningKonstitutsiyagamuvofiqligito‘g‘risidagishikoyatbilanO‘zbekistonRespublikasiKonstitutsiyaviysudigamurojaatqilishgahaqli.
Konstitutsiyaviysudningqarorirasmiye’lonqilingankundane’tiborankuchgakiradi.
Konstitutsiyaviysudningqaroriqat’iyvauningustidanshikoyatqilinishimumkinemas.
Konstitutsiyaviysudnitashkiletishvauningfaoliyatitartibiqonunbilanbelgilanadi.
134-modda
O‘zbekistonRespublikasiOliysudifuqarolik, jinoiy, iqtisodiyvama’muriysudishlariniyuritishsohasidasudhokimiyatiningoliyorganihisoblanadi.
O‘zbekistonRespublikasiOliysuditomonidanqabulqilinganhujjatlarqat’iyhisoblanadivaO‘zbekistonRespublikasiningbutunhududidabajarilishimajburiydir.
O‘zbekistonRespublikasiOliysudiquyisudlarningsudlovfaoliyatiustidannazoratolibborishhuquqigaega.
O‘zbekistonRespublikasiOliysudiningraisivauningo‘rinbosarlariO‘zbekistonRespublikasiPrezidentiningtaqdimigabinoanO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatitomonidanbeshyillikmuddatgasaylanadi. AynibirshaxssurunkasigaikkimuddatdanortiqO‘zbekistonRespublikasiOliysudiningraisi, raiso‘rinbosarietibsaylanishimumkinemas.
135-modda
O‘zbekistonRespublikasiSudyalaroliykengashisudyalarhamjamiyatiningmustaqilorganibo‘lib, u sudyalarkorpusiningshakllantirilishini, sudhokimiyatimustaqilliginingkonstitutsiyaviyprinsipigarioyaetilishinita’minlaydi.
O‘zbekistonRespublikasiSudyalaroliykengashiraisivauningo‘rinbosariO‘zbekistonRespublikasiPrezidentiningtaqdimigabinoanO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningSenatitomonidanbeshyillikmuddatgasaylanadi. AynibirshaxssurunkasigaikkimuddatdanortiqO‘zbekistonRespublikasiSudyalaroliykengashiningraisi, raiso‘rinbosarietibsaylanishimumkinemas.
O‘zbekistonRespublikasiSudyalaroliykengashinitashkiletishvauningfaoliyatitartibiqonunbilanbelgilanadi.
136-modda
Sudyalarmustaqildirlar, faqatKonstitutsiyavaqonungabo‘ysunadilar. Sudyalarningodilsudlovniamalgaoshirishgadoirfaoliyatiga har qandaytarzdaaralashishgayo‘lqo‘yilmaydivabundayaralashishqonungamuvofiqjavobgarlikkasababbo‘ladi. Sudyalarmuayyanishlarbo‘yichahisobdorbo‘lmaydi.
Sudyalardaxlsizdir.
Davlatsudyaningvauningoilaa’zolariningxavfsizliginita’minlaydi.
Sudyanimuayyanishningmuhokamasidanchetlashtirishga, uningvakolatlarinibekorqilishgayokito‘xtatibturishga, boshqalavozimgao‘tkazishgafaqatqonundabelgilangantartibdavaasoslargako‘rayo‘lqo‘yiladi. Sudningqaytatashkiletilishiyokitugatilishisudyanilavozimidanozodetishuchunasosbo‘libxizmatqilishimumkinemas.
Sudyalar senator, davlathokimiyativakillikorganlariningdeputatibo‘lishimumkinemas.
Sudyalarsiyosiypartiyalarninga’zosibo‘lishi, siyosiyharakatlardaishtiroketishi, shuningdekilmiy, ijodiyvapedagogikfaoliyatdantashqarihaqto‘lanadiganboshqafaoliyatturlaribilanshug‘ullanishimumkinemas.
137-modda
Hammasudlardaishlarochiqko‘riladi. Ishlarniyopiqmajlisdatinglashgaqonundabelgilanganhollardaginayo‘lqo‘yiladi.
138-modda
Sud hokimiyatininghujjatlaribarchadavlatorganlarivaboshqatashkilotlar, mansabdorshaxslarhamdafuqarolaruchunmajburiydir.
139-modda
O‘zbekistonRespublikasidasudishlariniyuritisho‘zbektilida, qoraqalpoqtilidayokimuayyanjoydagiko‘pchilikaholiso‘zlashadigantildayoxudqonungamuvofiqboshqatildaolibboriladi. Sud ishlariolibborilayotgantilnibilmaydigansuddaqatnashuvchishaxslarningtarjimonorqaliishmateriallaribilanto‘latanishishvasudishlaridaishtiroketishhuquqihamdasuddaonatilidaso‘zlashhuquqita’minlanadi.
140-modda
SudlarningfaoliyatinimoliyalashtirishfaqatO‘zbekistonRespublikasiningDavlatbudjetidanamalgaoshiriladihamda u odilsudlovnito‘liqvamustaqilamalgaoshirishimkoniyatinita’minlashikerak.
XXIV bob. Advokatura
141-modda
Jismoniyvayuridikshaxslargamalakaliyuridikyordamko‘rsatishuchunadvokaturafaoliyatko‘rsatadi.
Advokaturafaoliyatiqonuniylik, mustaqillikvao‘zinio‘ziboshqarishprinsiplarigaasoslanadi.
Advokaturanitashkiletishvauningfaoliyatitartibiqonunbilanbelgilanadi.
142-modda
Advokato‘zkasbiyvazifalariniamalgaoshirayotgandauningfaoliyatigaaralashishgayo‘lqo‘yilmaydi.
Advokatgao‘zhimoyasidagishaxsbilanmoneliksizvaxoliuchrashish, maslahatlarberishuchunshart-sharoitlarta’minlanadi.
Advokat, uningsha’ni, qadr-qimmativakasbiyfaoliyatidavlathimoyasidabo‘ladivaqonunbilanmuhofazaqilinadi.
XXV bob. Prokuratura
143-modda
O‘zbekistonRespublikasihududidaqonunlarninganiqvabirxildabajarilishiustidannazoratniO‘zbekistonRespublikasining Bosh prokurorivaungabo‘ysunuvchiprokurorlaramalgaoshiradi.
144-modda
Prokuraturaorganlarining yagona markazlashtirilgantizimigaO‘zbekistonRespublikasining Bosh prokuroriboshchilikqiladi.
Qoraqalpog‘istonRespublikasiningprokuroriO‘zbekistonRespublikasining Bosh prokuroribilankelishilganholdaQoraqalpog‘istonRespublikasiningoliyvakillikorganitomonidantayinlanadi.
Viloyatlarningprokurorlari, tumanvashaharprokurorlariO‘zbekistonRespublikasining Bosh prokuroritomonidantayinlanadi.
O‘zbekistonRespublikasi Bosh prokurorining, Qoraqalpog‘istonRespublikasiprokurorining, viloyat, tumanvashaharprokurorlariningvakolatmuddati — beshyil.
AynibirshaxssurunkasigaikkimuddatdanortiqO‘zbekistonRespublikasining Bosh prokurorilavoziminiegallashimumkinemas.
145-modda
O‘zbekistonRespublikasiningprokuraturaorganlario‘zvakolatlariniboshqadavlatorganlaridan, o‘zgatashkilotlardan, mansabdorshaxslardanmustaqilravishda, faqatO‘zbekistonRespublikasiningKonstitutsiyasigavaqonunlarigabo‘ysunganholdaamalgaoshiradi.
Prokurorlaro‘zvakolatlaridavridasiyosiypartiyalargavasiyosiymaqsadlarniko‘zlovchiboshqajamoatbirlashmalarigaa’zoliknito‘xtatibturadilar.
Prokuraturaorganlarinitashkiletish, ularningvakolatlarivafaoliyatko‘rsatishtartibiqonunbilanbelgilanadi.
146-modda
O‘zbekistonRespublikasihududidajinoyatchilikkaqarshikurashbo‘yichatezkor-qidiruv, tergovvaboshqamaxsusvazifalarnimustaqilravishdabajaruvchixususiytashkilotlar, jamoatbirlashmalarivaularningbo‘linmalarinituzishhamdaularningfaoliyatko‘rsatishitaqiqlanadi.
Qonuniylikvahuquqiytartibotni, fuqarolarninghuquqlarivaerkinliklarinihimoyaqilishdahuquqnimuhofazaqiluvchiorganlargajamoattashkilotlarivafuqarolaryordamko‘rsatishlarimumkin.
XXVI bob. Moliya, pulva bank tizimi
147-modda
O‘zbekistonRespublikasio‘zining yagona moliya, pulva bank tizimigaega.
148-modda
O‘zbekistonRespublikasiningDavlatbudjetirespublikabudjetidan, Qoraqalpog‘istonRespublikasibudjetidanvamahalliybudjetlardaniboratdir.
O‘zbekistonRespublikasiningDavlatbudjetinishakllantirishhamdaijroetishtartib-taomillariochiqlikvashaffoflikprinsiplariasosidaamalgaoshiriladi.
FuqarolarvafuqarolikjamiyatiinstitutlariO‘zbekistonRespublikasiDavlatbudjetiningshakllantirilishihamdaijroetilishiustidanjamoatchiliknazoratiniamalgaoshiradi.
Fuqarolarninghamdafuqarolikjamiyatiinstitutlariningbudjetjarayonidaishtiroketishitartibivashakllariqonunbilanbelgilanadi.
149-modda
O‘zbekistonRespublikasihududida yagona soliqtizimiamalqiladi. SoliqlarnijoriyqilishhuquqiO‘zbekistonRespublikasiningOliyMajlisigategishlidir.
150-modda
O‘zbekistonRespublikasiningpulbirligiso‘mdir.
So‘mO‘zbekistonRespublikasiningbutunhududida yagona cheklanmaganqonuniyto‘lovvositasidir.
O‘zbekistonRespublikasiMarkaziybankiO‘zbekistonRespublikasininghududidaqonuniyto‘lovvositalarisifatidapulbelgilarinimuomalagakiritishdavaularnimuomaladanchiqarishdamutlaqhuquqqaegadir.
151-modda
O‘zbekistonRespublikasining bank tizimiO‘zbekistonRespublikasiMarkaziybankidanvabanklardaniboratdir.
O‘zbekistonRespublikasiMarkaziybankipul-kreditvavalyutasiyosatiniishlabchiqadihamdaamalgaoshiradi.
O‘zbekistonRespublikasiMarkaziybankimamlakatdabanklarfaoliyatinitartibgasolishniamalgaoshiradi, bank vato‘lovtizimlariningbarqarorfaoliyatko‘rsatishinita’minlaydi.
O‘zbekistonRespublikasiMarkaziybankio‘zvazifalarinibajarishdamustaqildir.
O‘zbekistonRespublikasiMarkaziybankiningfaoliyatinitashkiletishtartibiqonunbilanbelgilanadi.
XXVII bob. Mudofaavaxavfsizlik
152-modda
O‘zbekistonRespublikasiQurolliKuchlariO‘zbekistonRespublikasiningdavlatsuverenitetinivahududiyyaxlitligini, aholiningtinchhayotivaxavfsizliginihimoyaqilishuchuntuziladi.
QurolliKuchlarningtuzilishivaularnitashkiletishqonunbilanbelgilanadi.
153-modda
O‘zbekistonRespublikasio‘zxavfsizliginita’minlashuchunyetarlidarajadaQurolliKuchlarigaega.
Oltinchibo’lim. Konstitutsiyanio’zgartirishtartibi
154-modda
O‘zbekistonRespublikasiningKonstitutsiyasigao‘zgartirishvaqo‘shimchalartegishinchaO‘zbekistonRespublikasiOliyMajlisiningQonunchilikpalatasideputatlarivaSenatia’zolariumumiysoniningkamidauchdanikkiqismidaniboratko‘pchiligitomonidanqabulqilingankonstitutsiyaviyqonunyokiO‘zbekistonRespublikasiningreferendumibilankiritiladi.
UshbuKonstitutsiya 1-moddasining vaushbumoddaikkinchiqisminingqoidalariqaytako‘ribchiqilishimumkinemas.
O‘zbekistonRespublikasiningKonstitutsiyasigao‘zgartirishvaqo‘shimchalarkiritishto‘g‘risidagikonstitutsiyaviyqonundauningnormalarini, shuningdekKonstitutsiyaningnormalariniqo‘llashningo‘zigaxosxususiyatlarinazardatutilishimumkin.
155-modda
O‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi tegishlitaklifkiritilgandankeyinolti oy mobaynidaKonstitutsiyagao‘zgartirishvaqo‘shimchalarkiritishto‘g‘risidakengva har taraflamamuhokamanihisobgaolganholdakonstitutsiyaviyqonunqabulqilishimumkin. Agar O‘zbekistonRespublikasiOliy Majlisi Konstitutsiyanio‘zgartirishto‘g‘risidagitaklifni rad etsa, taklifbiryilo‘tgandankeyinginaqaytakiritilishimumkin.
